दीपावली, ज्याला दिवाळी म्हणूनही ओळखले जाते, हा भारतातील सर्वात मोठ्या आणि महत्त्वाच्या सणांपैकी एक आहे. हा सण वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे आणि तो पाच दिवस साजरा केला जातो. प्रत्येक दिवसाचे स्वतःचे महत्त्व आणि परंपरा आहेत.
दिवाळीचे पाच दिवस:
* धनत्रयोदशी (Dhantrayodashi):
* हा दिवाळीचा पहिला दिवस असतो आणि तो अश्विन कृष्ण त्रयोदशीला येतो.
* या दिवशी देवी लक्ष्मी आणि धन्वंतरी (आरोग्याचे देव) यांची पूजा केली जाते.
* नवीन वस्तू, विशेषतः सोने-चांदी आणि भांडी खरेदी करणे शुभ मानले जाते.
* महाराष्ट्रामध्ये या दिवशी 'वसुबारस' देखील साजरा केला जातो, जिथे गाय आणि वासरांची पूजा केली जाते.
* नरक चतुर्दशी (Narak Chaturdashi):
* हा दिवाळीचा दुसरा दिवस असतो आणि तो अश्विन कृष्ण चतुर्दशीला येतो.
* या दिवशी भगवान कृष्णाने नरकासुराचा वध केला होता, म्हणून हा दिवस वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे.
* या दिवशी सकाळी लवकर उठून अभ्यंग स्नान (तेल लावून स्नान) करण्याची प्रथा आहे.
* महाराष्ट्रामध्ये या दिवशी घराच्या दारात आणि अंगणात दिवे लावले जातात.
* लक्ष्मी पूजन (Lakshmi Pujan):
* हा दिवाळीचा तिसरा आणि सर्वात महत्त्वाचा दिवस असतो. हा अश्विन अमावस्येला येतो.
* या दिवशी सायंकाळी देवी लक्ष्मी, संपत्तीची आणि समृद्धीची देवता, यांची विशेष पूजा केली जाते.
* घरे दिव्यांनी आणि पणत्यांनी उजळली जातात.
* नवीन वस्त्रे परिधान केली जातात आणि कुटुंबातील सदस्य एकत्र येऊन पूजा करतात.
* नैवेद्यामध्ये विविध प्रकारचे गोड पदार्थ आणि फराळ बनवले जातात.
* व्यापारी लोक नवीन वर्षाच्या हिशोबाच्या वह्यांची पूजा करतात.
* पाडवा / बलिप्रतिपदा (Padwa / Bali Pratipada):
* हा दिवाळीचा चौथा दिवस असतो आणि तो कार्तिक शुक्ल प्रतिपदेला येतो.
* या दिवशी पती-पत्नी एकमेकांना भेटवस्तू देतात आणि प्रेम व्यक्त करतात.
* महाराष्ट्रामध्ये हा दिवस 'बलिप्रतिपदा' म्हणूनही ओळखला जातो, जो वामन अवतारात भगवान विष्णूंनी राजा बळीला पाताळात पाठवल्यानंतर त्याच्या चांगुलपणाची आठवण म्हणून साजरा केला जातो.
* नवीन वर्षाची सुरुवात म्हणूनही या दिवसाला महत्त्व आहे.
* भाऊबीज (Bhau Beej):
* हा दिवाळीचा पाचवा आणि शेवटचा दिवस असतो आणि तो कार्तिक शुक्ल द्वितीयेला येतो.
* हा दिवस भाऊ आणि बहिणीच्या प्रेमळ नात्याला समर्पित आहे.
* बहिणी आपल्या भावांना घरी जेवायला बोलावतात आणि त्यांची आरती करून त्यांना ओवाळतात.
* भाऊ आपल्या बहिणींना भेटवस्तू देतात.
दिवाळी साजरी करण्याची पद्धत:
* घरे आणि परिसर स्वच्छ करणे आणि रंगवणे.
* दारांना तोरणे लावणे आणि अंगणात रांगोळी काढणे.
* दिवे आणि पणत्या लावून घराला आणि परिसराला प्रकाशमय करणे.
* नवीन कपडे खरेदी करणे आणि परिधान करणे.
* विविध प्रकारचे गोड पदार्थ आणि फराळ बनवणे आणि एकमेकांना वाटणे.
* कुटुंबीय आणि मित्रमंडळी यांच्या भेटी घेणे आणि शुभेच्छा देणे.
* पटाके आणि आतषबाजी करणे (परंतु आता पर्यावरणाची काळजी घेता अनेकजण याला फाटा देत आहेत).
दिवाळी हा केवळ एक सण नाही, तर तो आनंद, उत्साह आणि सकारात्मकता घेऊन येतो. हा सण कुटुंबांना आणि समाजाला एकत्र आणतो आणि प्रेम, आपुलकी आणि सलोख्याचे संबंध वाढवतो.
No comments:
Post a Comment