लंगडी (Langdi)

 लंगडी (Langdi)

लंगडी हा पारंपरिक भारतीय मैदानी खेळ आहे जो विशेषतः लहान मुलांमध्ये खूप लोकप्रिय आहे. हा खेळ शारीरिक क्षमता, संतुलन आणि चपळाईची परीक्षा घेतो. लंगडी खेळायला फार कमी साहित्याची आवश्यकता असते, त्यामुळे तो सहजपणे कुठेही खेळता येतो.

खेळण्याची पद्धत:

1. मैदान: लंगडी खेळण्यासाठी सपाट जमीन किंवा मैदान आवश्यक असते. यावर एक मध्यरेषा (center line) आणि तिच्या दोन्ही बाजूला समान अंतरावर आडव्या रेषा (side lines) काढल्या जातात.
2. खेळाडू: हा खेळ दोन संघांमध्ये खेळला जातो. प्रत्येक संघात साधारणपणे ७ ते ९ खेळाडू असू शकतात.
3. नाणेफेक: खेळ सुरू करण्यापूर्वी नाणेफेक करून कोणता संघ प्रथम 'लंगडी' घालेल (म्हणजे एका पायावर उड्या मारत प्रतिस्पर्धकांना स्पर्श करेल) हे ठरवले जाते.
4. लंगडी घालणारा संघ (Chaser): या संघातील एक खेळाडू (धोंडी) एका पायावर उड्या मारत (लंगडी घालत) प्रतिस्पर्धी संघाच्या खेळाडूंना स्पर्श करण्याचा प्रयत्न करतो. त्याला मध्यरेषेच्या एका बाजूकडील क्षेत्रातच लंगडी घालण्याची परवानगी असते.
5. बचाव करणारा संघ (Runner): या संघाचे खेळाडू आपल्या क्षेत्रात उभे राहतात आणि धोंडीच्या स्पर्शापासून वाचण्याचा प्रयत्न करतात. ते मैदानात कुठेही धावू शकतात, पण रेषा ओलांडू शकत नाहीत.
6. बाद होणे: जर धोंडीने लंगडी घालत असताना बचाव करणाऱ्या खेळाडूला स्पर्श केला, तर तो खेळाडू बाद होतो आणि त्याला मैदान सोडावे लागते.
7. श्वास: लंगडी घालणाऱ्या खेळाडूला सतत 'हॉप-हॉप' किंवा तत्सम आवाज काढत राहावे लागते, जो दर्शवतो की त्याचा श्वास चालू आहे. जर त्याचा आवाज थांबला किंवा तो दोन्ही पाय जमिनीवर ठेवतो, तर तो स्वतः बाद होतो आणि बचाव करणाऱ्या संघाला संधी मिळते.
8. डाव: एका संघाचा 'धोंडी' प्रतिस्पर्धी संघातील जास्तीत जास्त खेळाडूंना बाद करण्याचा प्रयत्न करतो. जेव्हा सर्व खेळाडू बाद होतात किंवा पूर्वनिश्चित वेळ संपतो, तेव्हा पहिला डाव संपतो.
9. दुसरा डाव: त्यानंतर दुसरा संघ 'धोंडी' बनतो आणि पहिला संघ बचाव करतो.
10. विजय: दोन्ही डावांमध्ये ज्या संघाने सर्वाधिक खेळाडूंना बाद केलेला असतो, तो संघ विजयी घोषित केला जातो.

लंगडीचे नियम (काही महत्त्वाचे):

• लंगडी घालणाऱ्या खेळाडूला एका पायावरच उड्या माराव्या लागतात.
• लंगडी घालताना श्वास रोखून धरायचा असतो आणि तो विशिष्ट आवाजाने दर्शवायचा असतो. श्वास तुटल्यास तो बाद होतो.
• बचाव करणारे खेळाडू मैदानाच्या हद्दीत कुठेही धावू शकतात, पण रेषा ओलांडू शकत नाहीत.
• एकदा बाद झालेला खेळाडू पुन्हा खेळात येऊ शकत नाही (सामन्याच्या नियमांनुसार बदल होऊ शकतो).
• जर लंगडी घालणाऱ्या खेळाडूने दोन्ही पाय जमिनीवर ठेवले, तर तो बाद होतो आणि प्रतिस्पर्धी संघाला संधी मिळते.

लंगडी हा खेळ शारीरिक तंदुरुस्ती, चपळाई, एकाग्रता आणि सहनशक्ती वाढवण्यासाठी उत्तम आहे. हा खेळ खेळायला सोपा आणि मजेदार असतो, ज्यामुळे तो लहान मुलांमध्ये खूप लोकप्रिय आहे.