कार्य आणि बल यावर आधारित टेस्ट

बल या घटकावर 20 बहुपर्यायी प्रश्न

11. 'संवेग' म्हणजे काय?

a) वस्तुमान आणि त्वरण यांचा गुणाकार
b) वस्तुमान आणि वेग यांचा गुणाकार
c) बल आणि विस्थापन यांचा गुणाकार
d) वस्तुमान आणि आकारमान यांचा गुणाकार

योग्य उत्तर: b) वस्तुमान आणि वेग यांचा गुणाकार
स्पष्टीकरण: संवेग (p) = वस्तुमान (m) × वेग (v). ही एक सदिश राशी आहे.

12. जर वस्तूवर कोणतेही बाह्य बल कार्य करत नसेल, तर त्याचा संवेग:

a) वाढतो
b) कमी होतो
c) स्थिर राहतो
d) शून्य होतो

योग्य उत्तर: c) स्थिर राहतो
स्पष्टीकरण: न्यूटनच्या गतीच्या पहिल्या नियमानुसार, बाह्य बल नसल्यास वस्तूचा संवेग स्थिर राहतो (संवेगाच्या संरक्षणाचा नियम).

13. ताण बल (Tension force) हे कोणत्या प्रकारचे बल आहे?

a) असंपर्क बल
b) संपर्क बल
c) चुंबकीय बल
d) विद्युत बल

योग्य उत्तर: b) संपर्क बल
स्पष्टीकरण: ताण बल हे दोरी, दोरकाम किंवा रॉड यांसारख्या वस्तूंद्वारे प्रसारित होणारे संपर्क बल आहे.

14. 'केंद्राभिसारी बल' म्हणजे काय?

a) वर्तुळाकार मार्गावर फिरणाऱ्या वस्तूवर केंद्राकडे कार्य करणारे बल
b) केंद्रापासून दूर कार्य करणारे बल
c) सरळ रेषेत कार्य करणारे बल
d) गुरुत्वाकर्षण बल

योग्य उत्तर: a) वर्तुळाकार मार्गावर फिरणाऱ्या वस्तूवर केंद्राकडे कार्य करणारे बल
स्पष्टीकरण: केंद्राभिसारी बल हे वर्तुळाकार मार्गावर फिरणाऱ्या वस्तूला त्या मार्गावर ठेवण्यासाठी केंद्राकडे कार्य करते. F = mv²/r.

15. पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे होणाऱ्या त्वरणाचे मूल्य किती असते?

a) 1.6 m/s²
b) 9.8 m/s²
c) 6.67 × 10⁻¹¹ m/s²
d) 3 × 10⁸ m/s²

योग्य उत्तर: b) 9.8 m/s²
स्पष्टीकरण: पृथ्वीच्या पृष्ठभागाजवळ गुरुत्वाकर्षणामुळे होणारे त्वरण सरासरी 9.8 m/s² इतके असते (g चे मूल्य).

16. खालीलपैकी कोणते बल सर्वात कमकुवत आहे?

a) गुरुत्वाकर्षण बल
b) विद्युतचुंबकीय बल
c) केंद्रीय बल
d) अणुबल

योग्य उत्तर: a) गुरुत्वाकर्षण बल
स्पष्टीकरण: गुरुत्वाकर्षण बल हे इतर मूलभूत बलांच्या तुलनेत सर्वात कमकुवत आहे, पण ते लांब पल्ल्यापर्यंत कार्य करते.

17. 'बल आघूर्ण' (Torque) म्हणजे काय?

a) बल आणि वेग यांचा गुणाकार
b) बल आणि विस्थापन यांचा सदिश गुणाकार
c) वस्तुमान आणि त्वरण यांचा गुणाकार
d) बल आणि कालावधी यांचा गुणाकार

योग्य उत्तर: b) बल आणि विस्थापन यांचा सदिश गुणाकार
स्पष्टीकरण: बल आघूर्ण (τ) = बल (F) × लंब अंतर (r). हे फिरण्याचा (घूर्णन) परिणाम करते.

18. जेव्हा दोन वस्तू एकमेकांवर बल प्रयुक्त करतात, तेव्हा त्यांच्या संवेगातील बदलाचे गुणोत्तर किती असते?

a) 1:1
b) त्यांच्या वस्तुमानांच्या गुणोत्तराएवढे
c) त्यांच्या वेगांच्या गुणोत्तराएवढे
d) शून्य

योग्य उत्तर: a) 1:1
स्पष्टीकरण: न्यूटनच्या तिसऱ्या नियमानुसार, दोन वस्तूंमधील परस्पर बलांचे परिमाण समान असते, म्हणून संवेगातील बदलही समान (परंतु विरुद्ध दिशेने) असतो.

19. जर वस्तूवर कार्य करणारे सर्व बलांची सदिश बेरीज शून्य असेल, तर वस्तू:

a) त्वरणित होते
b) स्थिर वेगाने गतिमान राहते
c) विश्रांती अवस्थेत राहते
d) b किंवा c यापैकी कोणतेही

योग्य उत्तर: d) b किंवा c यापैकी कोणतेही
स्पष्टीकरण: न्यूटनच्या पहिल्या नियमानुसार, बलांची सदिश बेरीज शून्य असल्यास वस्तू विश्रांती अवस्थेत राहील किंवा स्थिर वेगाने सरळ रेषेत गतिमान राहील.

20. 'आभासी बल' (Pseudo force) म्हणजे काय?

a) गैर-जडत्वीय चौकटीत निरीक्षण केलेले बल
b) दोन प्रभारांमधील बल
c) दोन वस्तुमानांमधील बल
d) अणूंमधील बल

योग्य उत्तर: a) गैर-जडत्वीय चौकटीत निरीक्षण केलेले बल
स्पष्टीकरण: आभासी बल हे केवळ त्वरणीत (गैर-जडत्वीय) संदर्भ चौकटीत दिसणारे बल आहे, जे न्यूटनच्या नियमांनुसार वास्तविक बल नसते.

ध्वनी या घटकावर आधारित 20 बहुपर्यायी प्रश्न

1. ध्वनीचा वेग कोणत्या माध्यमात सर्वात जास्त असतो?

a) हवा
b) पाणी
c) पोलाद
d) निर्वात

योग्य उत्तर: c) पोलाद
स्पष्टीकरण: ध्वनीचा वेग घन पदार्थांमध्ये सर्वात जास्त असतो. पोलादामध्ये ध्वनीचा वेग सुमारे 5960 मीटर/सेकंद असतो.

2. मानवी कानासाठी श्रवणीय ध्वनीची वारंवारता श्रेणी किती असते?

a) 20 Hz ते 20,000 Hz
b) 10 Hz ते 10,000 Hz
c) 50 Hz ते 50,000 Hz
d) 100 Hz ते 1,000 Hz

योग्य उत्तर: a) 20 Hz ते 20,000 Hz
स्पष्टीकरण: सामान्य मानवी कान 20 Hz ते 20 kHz (20,000 Hz) या वारंवारतेमधील ध्वनी ऐकू शकते.

3. खालीलपैकी कोणता ध्वनीचा गुणधर्म नाही?

a) तीव्रता
b) स्वरमान
c) तरंगलांबी
d) रंग

योग्य उत्तर: d) रंग
स्पष्टीकरण: रंग हा दृश्य प्रकाशाचा गुणधर्म आहे, ध्वनीचा नाही. ध्वनीचे मुख्य गुणधर्म म्हणजे तीव्रता, स्वरमान आणि तरंगलांबी.

4. ध्वनीच्या तीव्रतेचे एकक काय आहे?

a) हर्ट्झ (Hz)
b) डेसिबेल (dB)
c) न्यूटन (N)
d) पास्कल (Pa)

योग्य उत्तर: b) डेसिबेल (dB)
स्पष्टीकरण: ध्वनीच्या तीव्रतेचे (आवाजाच्या जोराचे) मोजमाप डेसिबेल (dB) या एककात केले जाते.

5. सोनार यंत्रात कोणत्या प्रकारच्या तरंगांचा उपयोग होतो?

a) प्रकाश तरंग
b) ध्वनी तरंग
c) रेडिओ तरंग
d) उष्णता तरंग

योग्य उत्तर: b) ध्वनी तरंग
स्पष्टीकरण: सोनार (SONAR - Sound Navigation and Ranging) यंत्रात उच्च वारंवारतेच्या ध्वनी तरंगांचा (अल्ट्रासॉनिक तरंग) उपयोग केला जातो.

6. 20 Hz पेक्षा कमी वारंवारतेच्या ध्वनीला काय म्हणतात?

a) अल्ट्रासॉनिक
b) इन्फ्रासॉनिक
c) श्रवणीय ध्वनी
d) सुपरसॉनिक

योग्य उत्तर: b) इन्फ्रासॉनिक
स्पष्टीकरण: 20 Hz पेक्षा कमी वारंवारतेच्या ध्वनीला इन्फ्रासॉनिक ध्वनी म्हणतात. हा ध्वनी मानवी कानाला ऐकू येत नाही.

7. ध्वनीच्या वेगावर कोणता घटक परिणाम करत नाही?

a) माध्यमाची घनता
b) माध्यमाचे तापमान
c) ध्वनीची तीव्रता
d) माध्यमाची लवचिकता

योग्य उत्तर: c) ध्वनीची तीव्रता
स्पष्टीकरण: ध्वनीचा वेग माध्यमाच्या घनता, तापमान आणि लवचिकतेवर अवलंबून असतो, पण ध्वनीच्या तीव्रतेवर अवलंबून नसतो.

8. ध्वनी तरंग कोणत्या प्रकारचे तरंग आहेत?

a) अनुप्रस्थ तरंग
b) रेखीय तरंग
c) अवनत तरंग
d) अनुदैर्ध्य तरंग

योग्य उत्तर: d) अनुदैर्ध्य तरंग
स्पष्टीकरण: ध्वनी तरंग हे अनुदैर्ध्य तरंग आहेत, म्हणजे कणांची हालचाल तरंगाच्या दिशेने होते.

9. हवेमध्ये ध्वनीचा वेग कोणत्या तापमानाला सर्वात जास्त असतो?

a) 0°C
b) 10°C
c) 20°C
d) 30°C

योग्य उत्तर: d) 30°C
स्पष्टीकरण: हवेमध्ये ध्वनीचा वेग तापमान वाढल्यास वाढतो. 30°C तापमानाला ध्वनीचा वेग सर्वात जास्त (सुमारे 349 m/s) असतो.

10. प्रतिध्वनी ऐकू येण्यासाठी मूळ ध्वनी आणि परावर्तित ध्वनीमध्ये किमान किती वेळ अंतर असावे लागते?

a) 0.05 सेकंद
b) 0.1 सेकंद
c) 0.5 सेकंद
d) 1 सेकंद

योग्य उत्तर: b) 0.1 सेकंद
स्पष्टीकरण: मानवी कानाला दोन ध्वनी वेगळे ऐकू येण्यासाठी त्यामध्ये किमान 0.1 सेकंदाचे अंतर असावे लागते.

11. खालीलपैकी कोणते उपकरण ध्वनीच्या परावर्तनाच्या तत्त्वावर कार्य करत नाही?

a) मेगाफोन
b) स्टेथोस्कोप
c) मायक्रोफोन
d) प्रतिध्वनी यंत्र (Echocardiogram)

योग्य उत्तर: c) मायक्रोफोन
स्पष्टीकरण: मायक्रोफोन ध्वनीचे विद्युत सिग्नलमध्ये रूपांतर करते, ते ध्वनी परावर्तनाच्या तत्त्वावर कार्य करत नाही.

12. ध्वनीच्या वारंवारतेचे एकक काय आहे?

a) मीटर
b) हर्ट्झ
c) डेसिबेल
d) पास्कल

योग्य उत्तर: b) हर्ट्झ
स्पष्टीकरण: ध्वनीच्या वारंवारतेचे (फ्रिक्वेन्सीचे) एकक हर्ट्झ (Hz) आहे. 1 Hz म्हणजे प्रति सेकंद एक दोलन.

13. ध्वनीच्या संदर्भात 'स्वरमान' म्हणजे काय?

a) ध्वनीची जोर
b) ध्वनीची उंची-खोली
c) ध्वनीची तीक्ष्णता
d) ध्वनीचा वेग

योग्य उत्तर: b) ध्वनीची उंची-खोली
स्पष्टीकरण: स्वरमान म्हणजे ध्वनीची उंची-खोली (pitch), जी ध्वनीच्या वारंवारतेवर अवलंबून असते. जास्त वारंवारतेचा ध्वनी उंच आणि कमी वारंवारतेचा ध्वनी खोल असतो.

14. मानवी स्वरयंत्रामध्ये ध्वनी कशाच्या कंपनामुळे निर्माण होतो?

a) फुप्फुस
b) स्वरतंतू
c) जीभ
d) नाकपुड्या

योग्य उत्तर: b) स्वरतंतू
स्पष्टीकरण: मानवी आवाज स्वरतंतूंच्या (vocal cords) कंपनामुळे निर्माण होतो. हवेचा प्रवाह स्वरतंतूंना कंपित करतो ज्यामुळे ध्वनी तरंग निर्माण होतात.

15. खालीलपैकी कोणते ध्वनी प्रदूषणाचे स्त्रोत नाही?

a) वाहनांचा आवाज
b) लाऊडस्पीकर
c) वाद्यांचा आवाज
d) पक्ष्यांचा किलबिलाट

योग्य उत्तर: d) पक्ष्यांचा किलबिलाट
स्पष्टीकरण: पक्ष्यांचा किलबिलाट नैसर्गिक आवाज असून तो ध्वनी प्रदूषणाचा भाग मानला जात नाही.

16. ध्वनीच्या संदर्भात 'अनुनाद' म्हणजे काय?

a) ध्वनीचे परावर्तन
b) ध्वनीचे अपवर्तन
c) ध्वनीची तीव्रता वाढवणे
d) वस्तूच्या नैसर्गिक वारंवारतेवर ध्वनीची तीव्रता वाढणे

योग्य उत्तर: d) वस्तूच्या नैसर्गिक वारंवारतेवर ध्वनीची तीव्रता वाढणे
स्पष्टीकरण: अनुनाद म्हणजे जेव्हा बाह्य ध्वनीची वारंवारता वस्तूच्या नैसर्गिक वारंवारतेशी जुळते, तेव्हा ध्वनीची तीव्रता मोठ्या प्रमाणात वाढते.

17. ध्वनीच्या वेगाचे योग्य क्रमाने अवरोही क्रम कोणता?

a) पोलाद > पाणी > हवा
b) पाणी > पोलाद > हवा
c) हवा > पाणी > पोलाद
d) पोलाद > हवा > पाणी

योग्य उत्तर: a) पोलाद > पाणी > हवा
स्पष्टीकरण: ध्वनीचा वेग पोलादामध्ये सर्वात जास्त (सुमारे 5960 m/s), पाण्यात मध्यम (सुमारे 1482 m/s) आणि हवेत सर्वात कमी (सुमारे 343 m/s) असतो.

18. ध्वनी लहरींच्या संदर्भात 'तरंगलांबी' म्हणजे काय?

a) ध्वनीच्या एका दोलनास लागणारा वेळ
b) ध्वनीच्या दोन क्रमिक संपीडनांमधील अंतर
c) ध्वनीच्या प्रसाराची दिशा
d) ध्वनीची तीव्रता

योग्य उत्तर: b) ध्वनीच्या दोन क्रमिक संपीडनांमधील अंतर
स्पष्टीकरण: तरंगलांबी म्हणजे ध्वनीत दोन क्रमिक संपीडनांमधील किंवा दोन क्रमिक विरलनांमधील अंतर होय.

19. 20,000 Hz पेक्षा जास्त वारंवारतेच्या ध्वनीला काय म्हणतात?

a) इन्फ्रासॉनिक
b) अल्ट्रासॉनिक
c) श्रवणीय ध्वनी
d) सुपरसॉनिक

योग्य उत्तर: b) अल्ट्रासॉनिक
स्पष्टीकरण: 20,000 Hz (20 kHz) पेक्षा जास्त वारंवारतेच्या ध्वनीला अल्ट्रासॉनिक ध्वनी म्हणतात. हा ध्वनी मानवी कानाला ऐकू येत नाही.

20. ध्वनीच्या संदर्भात 'डॉपलर परिणाम' म्हणजे काय?

a) ध्वनीचे परावर्तन
b) ध्वनी स्त्रोत आणि प्रेक्षक यांच्या सापेक्ष गतीमुळे वारंवारतेत बदल
c) ध्वनीचे अपवर्तन
d) ध्वनीचे विवर्तन

योग्य उत्तर: b) ध्वनी स्त्रोत आणि प्रेक्षक यांच्या सापेक्ष गतीमुळे वारंवारतेत बदल
स्पष्टीकरण: डॉपलर परिणाम म्हणजे जेव्हा ध्वनी स्त्रोत आणि प्रेक्षक यांच्यात सापेक्ष गती असते, तेव्हा प्रेक्षकाला ऐकू येणाऱ्या ध्वनीची वारंवारता बदलते. उदाहरणार्थ, जवळ येणाऱ्या रेल्वेच्या हॉर्नचा आवाज उंच ऐकू येतो.

हवेतील घटक - बहुपर्यायी प्रश्न 2

हवेतील घटक - बहुपर्यायी प्रश्न

1. हवेमध्ये सर्वात जास्त प्रमाणात असलेला घटक कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) कार्बन डायऑक्साइड

D) आर्गॉन

हवेमध्ये नायट्रोजनचे प्रमाण सर्वाधिक (अंदाजे 78%) असते. ऑक्सिजनचे प्रमाण अंदाजे 21% असते.

2. श्वासोच्छ्वासासाठी आवश्यक असलेला वायू कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) हायड्रोजन

D) हेलियम

श्वासोच्छ्वास प्रक्रियेसाठी ऑक्सिजन वायू आवश्यक असतो. हा वायू श्वासावाटे आपल्या शरीरात जातो आणि रक्ताद्वारे पेशींपर्यंत पोहोचतो.

3. हरितगृह परिणामासाठी मुख्यतः जबाबदार असलेला वायू कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) कार्बन डायऑक्साइड

D) ऑर्गॉन

कार्बन डायऑक्साइड हा मुख्य हरितगृह वायू आहे जो पृथ्वीच्या वातावरणात उष्णता अडकवून ठेवतो आणि हरितगृह परिणाम निर्माण करतो.

4. ओझोन थर कोणत्या वायूंनी बनलेला आहे?

A) O₂

B) O₃

C) CO₂

D) N₂O

ओझोन थर ओझोन (O₃) या वायूचा बनलेला आहे जो सूर्यापासून येणाऱ्या हानिकारक अतिनील किरणांना शोषून घेतो.

5. खालीलपैकी कोणता वायू हवेमध्ये सर्वात कमी प्रमाणात आढळतो?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) आर्गॉन

D) निऑन

निऑन हा एक अत्यंत दुर्मिळ निष्क्रिय वायू आहे जो हवेमध्ये फक्त 0.0018% प्रमाणात आढळतो.

6. वातावरणातील जलबाष्पाचे प्रमाण कशावर अवलंबून असते?

A) तापमान

B) दाब

C) हवामान

D) वरील सर्व

वातावरणातील जलबाष्पाचे प्रमाण तापमान, हवेचा दाब आणि स्थानिक हवामान यावर अवलंबून असते.

7. खालीलपैकी कोणता वायू वातावरणात नैसर्गिकरित्या आढळत नाही?

A) मिथेन

B) क्लोरोफ्लोरोकार्बन (CFC)

C) नायट्रस ऑक्साईड

D) ओझोन

CFC हे मानवनिर्मित रसायन आहेत जे प्रामुख्याने रेफ्रिजरंट आणि एरोसोल प्रोपेलंट म्हणून वापरले जातात.

8. पृथ्वीच्या वातावरणाचा कोणता स्तर हवामानाच्या बदलांसाठी जबाबदार आहे?

A) समतापमंडल

B) क्षोभमंडल

C) मध्यमंडल

D) आयनमंडल

क्षोभमंडल हा वातावरणाचा सर्वात खालचा स्तर आहे (सुमारे 10-15 किमी उंचीपर्यंत) जिथे बहुतेक हवामान घटना घडतात.

9. 'वायु प्रदूषण निर्देशांक' (AQI) मध्ये कोणत्या प्रदूषकांचा समावेश होतो?

A) PM2.5 आणि PM10

B) ओझोन

C) कार्बन मोनोऑक्साईड

D) वरील सर्व

AQI मध्ये पाच प्रमुख प्रदूषकांचा समावेश होतो: जमिनीवरील ओझोन, पार्टिकुलेट मॅटर (PM2.5 आणि PM10), कार्बन मोनोऑक्साईड, सल्फर डायऑक्साईड आणि नायट्रोजन डायऑक्साईड.

10. अम्ल पावसासाठी मुख्यतः जबाबदार असलेले वायू कोणते?

A) कार्बन डायऑक्साईड आणि ऑक्सिजन

B) सल्फर डायऑक्साईड आणि नायट्रोजन ऑक्साईड

C) मिथेन आणि कार्बन मोनोऑक्साईड

D) ओझोन आणि क्लोरोफ्लोरोकार्बन

सल्फर डायऑक्साईड (SO₂) आणि नायट्रोजन ऑक्साईड (NO_x) हे वायू पाण्याशी प्रतिक्रिया देऊन सल्फ्यूरिक आम्ल आणि नायट्रिक आम्ल तयार करतात ज्यामुळे अम्ल पाऊस होतो.

11. वातावरणातील कोणता वायू धातूंच्या संक्षारणासाठी जबाबदार आहे?

A) नायट्रोजन

B) हायड्रोजन

C) ऑक्सिजन

D) हेलियम

ऑक्सिजन वायू धातूंसोबत प्रतिक्रिया देऊन ऑक्साईड तयार करतो ज्यामुळे संक्षारण होते. ही प्रक्रिया ओलसर हवेत अधिक वेगाने होते.

12. 'ग्लोबल वॉर्मिंग' मध्ये कोणत्या वायूंचे योगदान सर्वाधिक आहे?

A) कार्बन डायऑक्साइड

B) मिथेन

C) नायट्रस ऑक्साईड

D) CFC

कार्बन डायऑक्साइड हा ग्लोबल वॉर्मिंगमध्ये सर्वाधिक योगदान देणारा वायू आहे कारण तो मोठ्या प्रमाणात उत्सर्जित होतो आणि वातावरणात दीर्घकाळ टिकून राहतो.

13. वातावरणातील ऑक्सिजनचे प्रमाण स्थिर राहण्यासाठी कोणती प्रक्रिया जबाबदार आहे?

A) श्वसन

B) प्रकाशसंश्लेषण

C) ज्वलन

D) संक्षारण

प्रकाशसंश्लेषण प्रक्रियेदरम्यान वनस्पती कार्बन डायऑक्साइड घेतात आणि ऑक्सिजन सोडतात, ज्यामुळे वातावरणातील ऑक्सिजनचे प्रमाण स्थिर राहते.

14. खालीलपैकी कोणता वायू 'निष्क्रिय वायू' गटात मोडतो?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) आर्गॉन

D) कार्बन डायऑक्साइड

आर्गॉन हा निष्क्रिय वायू आहे जो इतर घटकांशी सहज प्रतिक्रिया देत नाही. निष्क्रिय वायूंमध्ये हेलियम, निऑन, आर्गॉन, क्रिप्टॉन, झेनॉन आणि रेडॉन यांचा समावेश होतो.

15. 'वातावरणीय दाब' मोजण्यासाठी कोणते एकक वापरले जाते?

A) डेसिबल

B) केल्विन

C) पास्कल

D) वॅट

वातावरणीय दाब पास्कल (Pa) या एककात मोजला जातो. सामान्य वातावरणीय दाब सुमारे 101,325 पास्कल (1013.25 मिलीबार किंवा 1 atm) असतो.

16. हवेमध्ये असलेला कोणता वायू ध्वनीच्या वेगावर परिणाम करतो?

A) नायट्रोजन

B) आर्गॉन

C) ऑक्सिजन

D) कार्बन डायऑक्साईड

ध्वनीचा वेग हवेतील ऑक्सिजनच्या प्रमाणावर अवलंबून असतो. ऑक्सिजनच्या अणूंमुळे ध्वनी लहरींचे संचारण सुलभ होते.

17. 'वायुमंडल' हे संकल्पना कोणत्या ग्रीक शब्दापासून तयार झाली आहे?

A) 'एटमोस' (वाफ) + 'स्फेरा' (गोल)

B) 'एर' (हवा) + 'स्फेरा' (गोल)

C) 'वेंटस' (वारा) + 'मंडला' (वर्तुळ)

D) 'प्न्यूमा' (श्वास) + 'मंडल' (क्षेत्र)

'वायुमंडल' हा शब्द ग्रीक शब्द 'एटमोस' (वाफ किंवा वाष्प) आणि 'स्फेरा' (गोल) यांच्या संयोगाने तयार झाला आहे.

18. खालीलपैकी कोणता वायू औद्योगिक क्षेत्रात 'इनर्ट वातावरण' निर्माण करण्यासाठी वापरला जातो?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) हायड्रोजन

D) कार्बन डायऑक्साइड

नायट्रोजन वायूचा वापर अनेक औद्योगिक प्रक्रियांमध्ये इनर्ट वातावरण निर्माण करण्यासाठी केला जातो जेणेकरून ज्वलन किंवा ऑक्सिडेशन टाळता येईल.

19. 'स्मॉग' हे कोणत्या दोन शब्दांचे संयोग आहे?

A) स्मोक (धूर) + फॉग (धुके)

B) सल्फर + धूर

C) स्मोक (धूर) + फॉग (धुके)

D) स्मॉल (लहान) + गॅस (वायू)

स्मॉग हा शब्द इंग्रजीतील 'स्मोक' (धूर) आणि 'फॉग' (धुके) या दोन शब्दांच्या संयोगाने तयार झाला आहे. हे एक प्रकारचे वायु प्रदूषण आहे.

20. पृथ्वीच्या वातावरणाचा किती टक्के भाग 30 किमी उंचीपर्यंत आहे?

A) 50%

B) 75%

C) 90%

D) 99%

पृथ्वीच्या वातावरणाच्या वस्तुमानाच्या सुमारे 90% भाग 30 किमी उंचीच्या आत (क्षोभमंडल आणि समतापमंडलात) आढळतो.

प्रश्नोत्तरे

1. B) नायट्रोजन

2. A) ऑक्सिजन

3. C) कार्बन डायऑक्साइड

4. B) O₃

5. D) निऑन

6. D) वरील सर्व

7. B) क्लोरोफ्लोरोकार्बन (CFC)

8. B) क्षोभमंडल

9. D) वरील सर्व

10. B) सल्फर डायऑक्साईड आणि नायट्रोजन ऑक्साईड

11. C) ऑक्सिजन

12. A) कार्बन डायऑक्साइड

13. B) प्रकाशसंश्लेषण

14. C) आर्गॉन

15. C) पास्कल

16. C) ऑक्सिजन

17. A) 'एटमोस' (वाफ) + 'स्फेरा' (गोल)

18. B) नायट्रोजन

19. C) स्मोक (धूर) + फॉग (धुके)

20. C) 90%

हवेतील घटक - बहुपर्यायी प्रश्न

1. हवेमध्ये सर्वात जास्त प्रमाणात असलेला घटक कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) कार्बन डायऑक्साइड

D) आर्गॉन

हवेमध्ये नायट्रोजनचे प्रमाण सर्वाधिक (अंदाजे 78%) असते. ऑक्सिजनचे प्रमाण अंदाजे 21% असते.

2. श्वासोच्छ्वासासाठी आवश्यक असलेला वायू कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) हायड्रोजन

D) हेलियम

श्वासोच्छ्वास प्रक्रियेसाठी ऑक्सिजन वायू आवश्यक असतो. हा वायू श्वासावाटे आपल्या शरीरात जातो आणि रक्ताद्वारे पेशींपर्यंत पोहोचतो.

3. हरितगृह परिणामासाठी मुख्यतः जबाबदार असलेला वायू कोणता?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) कार्बन डायऑक्साइड

D) ऑर्गॉन

कार्बन डायऑक्साइड हा मुख्य हरितगृह वायू आहे जो पृथ्वीच्या वातावरणात उष्णता अडकवून ठेवतो आणि हरितगृह परिणाम निर्माण करतो.

4. ओझोन थर कोणत्या वायूंनी बनलेला आहे?

A) O₂

B) O₃

C) CO₂

D) N₂O

ओझोन थर ओझोन (O₃) या वायूचा बनलेला आहे जो सूर्यापासून येणाऱ्या हानिकारक अतिनील किरणांना शोषून घेतो.

5. खालीलपैकी कोणता वायू हवेमध्ये सर्वात कमी प्रमाणात आढळतो?

A) ऑक्सिजन

B) नायट्रोजन

C) आर्गॉन

D) निऑन

निऑन हा एक अत्यंत दुर्मिळ निष्क्रिय वायू आहे जो हवेमध्ये फक्त 0.0018% प्रमाणात आढळतो.

6. वातावरणातील जलबाष्पाचे प्रमाण कशावर अवलंबून असते?

A) तापमान

B) दाब

C) हवामान

D) वरील सर्व

वातावरणातील जलबाष्पाचे प्रमाण तापमान, हवेचा दाब आणि स्थानिक हवामान यावर अवलंबून असते.

7. खालीलपैकी कोणता वायू वातावरणात नैसर्गिकरित्या आढळत नाही?

A) मिथेन

B) क्लोरोफ्लोरोकार्बन (CFC)

C) नायट्रस ऑक्साईड

D) ओझोन

CFC हे मानवनिर्मित रसायन आहेत जे प्रामुख्याने रेफ्रिजरंट आणि एरोसोल प्रोपेलंट म्हणून वापरले जातात.

मूलद्रव्य विषयावर टेस्ट

मूलद्रव्य विषयावर बहुपर्यायी प्रश्नांची टेस्ट

1. हायड्रोजन हे कोणते मूलद्रव्य आहे?
   धातू
   अधातू
   मिश्रधातू
   संयुग
   
2. सर्वात हलके मूलद्रव्य कोणते आहे?
   हायड्रोजन
   ऑक्सिजन
   कार्बन
   लोह
   
3. पाणी हे कोणत्या दोन मूलद्रव्यांपासून बनते?
   हायड्रोजन व ऑक्सिजन
   लोह व कार्बन
   सोडियम व क्लोरिन
   नायट्रोजन व हायड्रोजन
   
4. ऑक्सिजनची रासायनिक चिन्ह काय आहे?
   O
   Ox
   Oz
   Og
   
5. सोनं हे कोणत्या प्रकारचे मूलद्रव्य आहे?
   धातू
   अधातू
   संयुग
   मिश्रधातू
   
6. अणू म्हणजे काय?
   मूलद्रव्याचा सूक्ष्मतम कण
   संयुग
   रेणू
   रासायनिक क्रिया
   
7. Fe हे कोणत्या मूलद्रव्याचे चिन्ह आहे?
   लोह
   फ्ल्योरीन
   फेरिक
   झिंक
   
8. NaCl हे कोणते संयुग आहे?
   क्षार (मीठ)
   पाणी
   आम्ल
   गॅस
   
9. मूलद्रव्यांची सर्वात छोटी एकक काय आहे?
   अणू
   रेणू
   अर्धसूत्र
   कण
   
10. हायड्रोजनचे अणूगण हे किती असते?
    1
    2
    12
    4
    
11. CO₂ या संयुगात कोणती मूलद्रव्ये आहेत?
    कार्बन व ऑक्सिजन
    कार्बन व हायड्रोजन
    कार्बन व नायट्रोजन
    हायड्रोजन व ऑक्सिजन
    
12. रासायनिक चिन्ह He कोणाचे आहे?
    हीलियम
    हायड्रोजन
    लोह
    नायट्रोजन
    
13. धातूंमध्ये सर्वात हलके मूलद्रव्य कोणते?
    लिथियम
    सोडियम
    लोह
    जस्त
    
14. क्लोरीनचे चिन्ह काय आहे?
    Cl
    Cn
    Ch
    Co
    
15. Ca हे चिन्ह कोणत्या मूलद्रव्याचे आहे?
    कॅल्शियम
    कार्बन
    कोबाल्ट
    क्लोरीन
    
16. सर्वसामान्यतः मूलद्रव्ये किती आहेत?
    118
    102
    92
    150
    
17. अणूमध्ये कोणते कण असतात?
    प्रोटॉन, न्युट्रॉन व इलेक्ट्रॉन
    फक्त इलेक्ट्रॉन
    फक्त प्रोटॉन
    रेणू
    
18. मिश्रधातू म्हणजे काय?
    दोन किंवा अधिक धातूंचे मिश्रण
    संयुग
    अधातू
    मूलद्रव्य
    
19. तांब्याचे रासायनिक चिन्ह काय आहे?
    Cu
    Co
    Cp
    Ca
    
20. रासायनिक चिन्ह Zn कोणाचे आहे?
    जस्त
    झिरकोनियम
    झीनॉन
    झिंक ऑक्साईड
    

ऊर्जा घटकावर आधारित टेस्ट

ऊर्जा विषयावर आधारित बहुपर्यायी प्रश्नांची टेस्ट

1. प्रकाश म्हणजे काय?
   ऊर्जा
   उष्णता
   ध्वनी
   दाब
   
2. ऊर्जा कशासाठी आवश्यक आहे?
   कोणत्याही कामासाठी
   फक्त चालण्यासाठी
   उष्णतेसाठीच
   प्रकाशासाठीच
   
3. ऊर्जेचे स्त्रोत कोणते?
   वरील सर्व
   सूर्य
   कोळसा
   पाणी
   
4. विजेचे उत्पादन कशातून होते?
   जनरेटर किंवा सौरऊर्जा
   फक्त कोळसा
   वीजेचे मीटर
   फक्त गॅस
   
5. ऊर्जेचा पुनर्वापर होणारा स्त्रोत कोणता आहे?
   सौरऊर्जा
   पेट्रोल
   कोळसा
   डिझेल
   
6. हरित ऊर्जा स्त्रोत कोणता आहे?
   पवन ऊर्जा
   कोळसा
   नैसर्गिक वायू
   वीज
   
7. भारतात सर्वाधिक वापरली जाणारी ऊर्जा?
   कोळसा
   सौरऊर्जा
   पवन ऊर्जा
   जलविद्युत
   
8. ऊर्जेची बचत का आवश्यक आहे?
   वरील सर्व
   पर्यावरणाचे रक्षण
   खर्च वाचवणे
   भविष्यासाठी ऊर्जा राखणे
   
9. वीज निर्मितीमध्ये काय वापरतात?
   जनरेटर
   ट्रान्सफॉर्मर
   रेझिस्टर्स
   मोटर
   
10. ऊर्जा मोजण्याचे एकक?
    जूल
    किलोमीटर
    वॅट
    लिटर
    
11. सौरऊर्जा कोणत्या ऊर्जेचे उदाहरण आहे?
    अक्षय ऊर्जा
    जीवाश्म ऊर्जा
    रासायनिक ऊर्जा
    यांत्रिक ऊर्जा
    
12. ऊर्जेचा कायदा कोणता?
    ऊर्जा नष्ट किंवा निर्माण होत नाही
    ऊर्जा वाढू शकते
    ऊर्जा फक्त प्रकाश देते
    ऊर्जा गती निर्माण करत नाही
    
13. ऊर्जेचा वापर कशासाठी होतो?
    वरील सर्व
    चालण्यासाठी
    अन्न शिजवण्यासाठी
    यंत्रे चालवण्यासाठी
    
14. ऊर्जा चे रूपांतर कोण करतं?
    उपकरण
    माणूस
    प्राणी
    सर्व
    
15. ऊर्जा निर्मितीसाठी पवनचक्की वापरली जाते का?
    हो
    नाही
    फक्त उन्हाळ्यात
    फक्त भारतात
    
16. वीज तयार करणारा घटक?
    जनरेटर
    बल्ब
    कंडेन्सर
    बॅटरी
    
17. कोणती ऊर्जा नवीनीकरणयोग्य नाही?
    पेट्रोल
    सौरऊर्जा
    पवनऊर्जा
    जलऊर्जा
    
18. ऊर्जा वाचवण्यासाठी काय करावे?
    वरील सर्व
    लाईट बंद करावी
    उपकरणे बंद करावी
    पंखा बंद करावा
    
19. ऊर्जा मिळवण्यासाठी अन्नाचे कोणते घटक आवश्यक?
    कार्बोहायड्रेट्स
    पाणी
    फायबर
    खनिजे
    
20. ऊर्जेचे रूपांतर कोणत्या प्रक्रियेत होते?
    रूपांतरण
    नष्ट करणे
    निर्मिती
    उपयोग
    

प्रकाश घटकावर आधारित टेस्ट

प्रकाशाचे घटक - बहुपर्यायी प्रश्न

1. प्रकाश म्हणजे काय?

उष्णता
ध्वनी
ऊर्जा
दाब

2. प्रकाशाची गती किती आहे?

3x10⁸ m/s
5x10⁷ m/s
2x10⁶ m/s
1x10⁵ m/s

3. प्रकाशाची सरळरेषीय गती कोणत्या माध्यमात होते?

पाण्यात
निर्वातात
हवेत
काचेत

4. प्रकाश वक्र पृष्ठभागावर आदळल्यावर काय होते?

अपवर्तन
परावर्तन
विसरण
शोषण

5. रंग दिसण्याचे कारण काय?

परावर्तन
अपवर्तन
प्रकाशाचे विचलन
ध्वनी परावर्तन

6. परावर्तनाच्या नियमांमध्ये कोणता घटक असतो?

अपवर्तन कोन
परावर्तन कोन
घनता
रंग

7. प्रकाशाचे अपवर्तन कोणत्या कारणाने होते?

उष्णता बदल
वेग बदल
वेळ बदल
आवाज बदल

8. प्रकाश एका माध्यमातून दुसऱ्यामध्ये जातो तेव्हा काय होते?

वेग वाढतो
दिशाबदल होतो
ध्वनी तयार होतो
ताप निर्माण होतो

9. प्रकाशाच्या स्पेक्ट्रममध्ये किती रंग असतात?

5
6
7
8

10. प्रकाशाचा सर्वात कमी तरंगलांबी असलेला रंग कोणता?

निळा
जांभळा
लाल
हिरवा

11. आरशाचा उपयोग कशासाठी होतो?

आवाज वाढवण्यासाठी
प्रकाश परावर्तीत करण्यासाठी
ताप वाढवण्यासाठी
रंग दर्शवण्यासाठी

12. प्रकाशाचे दोन प्रकार कोणते?

सरळ आणि वक्र
नैसर्गिक आणि कृत्रिम
थेट आणि अप्रत्यक्ष
परावर्तीत आणि अपवर्तीत

13. कोणती गोष्ट प्रकाश नष्ट करू शकते?

काळोख
अपवर्तन
अर्धपारदर्शक वस्तू
ध्वनी

14. प्रकाश किरण वाकतो तेव्हा ते काय म्हणतात?

परावर्तन
अपवर्तन
शोषण
स्पंदन

15. प्रकाशाची ऊर्जा कशात मोजतात?

जूल
वॅट
किलो
मीटर

16. प्रकाश न मिळाल्यास आपल्याला काय दिसते?

सर्व रंग
काळोख
पांढरे
निळे

17. प्रकाशाचे वेग वेगळे गुणधर्म किती आहेत?

2
3
4
5

18. प्रकाशाचे अपवर्तन कोणत्या गोष्टीस कारणीभूत असते?

प्रकाशाची दिशा
माध्यमाचा घनता फरक
उष्णता फरक
दाब फरक

19. प्रकाश वक्र आरशावर आदळल्यावर काय होते?

परावर्तन
अपवर्तन
शोषण
गती

20. प्रकाशाची दिशा बदलण्यास कारणीभूत क्रिया कोणती?

शोषण
परावर्तन
अपवर्तन
उर्जा

योग्य उत्तरे:

1. c
2. a
3. b
4. b
5. c
6. b
7. b
8. b
9. c
10. b
11. b
12. b
13. a
14. b
15. a
16. b
17. b
18. b
19. a
20. c

गती गतीचे प्रकार यावर आधारित टेस्ट..

गतीचे घटक - बहुपर्यायी प्रश्न

1. वेग मोजण्यासाठी कोणती एकक वापरतात?

किलो
सेकंद
मीटर/सेकंद
न्युटन

2. गती म्हणजे काय?

उष्णता
स्थितीतील बदल
दाब
प्रकाश

3. त्वरण म्हणजे काय?

वेळेचा वेग
वेगातील बदल दर सेकंदाला
अंतर
उर्जा

4. त्वरणाची SI एकक कोणती?

m/s
m/s²
m²/s
km/h

5. एकसंध गतीमध्ये काय निश्चित असते?

त्वरण
उर्जा
वेग
दाब

6. गती मोजण्यासाठी कोणता साधन वापरतात?

थर्मामीटर
स्पीडोमीटर
मीटर स्केल
क्रोनोमीटर

7. विस्थापन ही कोणत्या प्रकारची रक्कम आहे?

अदिश
सदिश
शून्य
स्थिती

8. अंतराची SI एकक कोणती?

किमी
मि
सेमी
मीटर

9. गतीची तीन प्रकारे वर्गवारी केली जाते - एकसंध, परिवर्तनशील आणि ____?

वर्तुळाकार
सरळ
समानांतर
लहरी

10. सरासरी वेग कसा काढतात?

एकूण वेळ / एकूण अंतर
एकूण अंतर / एकूण वेळ
अंतर x वेळ
अंतर + वेळ

11. गतीचे मुख्य घटक कोणते?

ऊर्जा व उष्णता
अंतर व वेळ
दाब व घनता
वजन व उर्जा

12. त्वरण शून्य असल्यास गती कशी असेल?

बदलते
वर्तुळाकार
स्थिर
संमिश्र

13. वेळ मोजण्यासाठी कोणते एकक वापरतात?

मीटर
सेकंद
किलो
न्युटन

14. कोणती गती एकसंध नाही?

सरळ रेषीय वेग
परिवर्तनशील गती
समान वेग
स्थिर गती

15. गती ही कोणत्या प्रकारची रक्कम आहे?

सदिश
अदिश
स्थूल
व्युत्क्रमी

16. गतीचा अभ्यास कोणत्या शास्त्रात होतो?

रसायनशास्त्र
भौतिकशास्त्र
जीवशास्त्र
भूगोल

17. कोणत्या साधनाने वेळ मोजतात?

घड्याळ
स्पीडोमीटर
थर्मामीटर
मीटर स्केल

18. कोणती गती सरळ रेषेत होते?

वर्तुळाकार
कर्णगती
रेखीय गती
संमिश्र गती

19. कोणत्या संज्ञेमुळे आपण गतीला दिशा देतो?

त्वरण
सदिश
उर्जा
दाब

20. त्वरणाचे मान शून्य असेल तर वस्तूची गती?

वाढते
स्थिर
कमी होते
थांबते

योग्य उत्तरे:

1. c
2. b
3. b
4. b
5. c
6. b
7. b
8. d
9. a
10. b
11. b
12. c
13. b
14. b
15. a
16. b
17. a
18. c
19. b
20. b