भास्कराचार्य हे 12 व्या शतकातील एक महान भारतीय गणितज्ञ आणि खगोलशास्त्रज्ञ होते. ते 'भास्कराचार्य द्वितीय' म्हणूनही ओळखले जातात.
जीवन आणि कार्य:
* भास्कराचार्यांचा जन्म 1114 मध्ये विज्जलविड (सध्याचे विजापूर, कर्नाटक) येथे झाला.
* त्यांचे वडील महेश्वर हे देखील एक प्रसिद्ध ज्योतिषी होते.
* भास्कराचार्यांनी उज्जैन येथील खगोलशास्त्रीय वेधशाळेचे प्रमुख म्हणून काम केले.
* त्यांनी 'सिद्धांत शिरोमणी' नावाचा एक महत्त्वपूर्ण ग्रंथ लिहिला, ज्यात गणिताच्या चार भागांचा समावेश आहे:
* लीलावती (अंकगणित)
* बीजगणित (बीजगणित)
* ग्रहगणिताध्याय (ग्रहांचे गणित)
* गोलाध्याय (गोलांचे गणित)
* त्यांनी कॅल्क्युलस आणि त्रिकोणमितीमध्येही महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
* भास्कराचार्यांनी शून्याचा (0) वापर आणि त्याचा गणितातील महत्त्व स्पष्ट केले.
भास्कराचार्यांचे महत्त्वाचे योगदान:
* लीलावती: हा ग्रंथ अंकगणितावरील आहे आणि त्यात विविध गणितीय समस्या आणि त्यांची उत्तरे दिली आहेत.
* बीजगणित: या ग्रंथात बीजगणितातील विविध संकल्पना आणि समीकरणांची माहिती दिली आहे.
* ग्रहगणिताध्याय आणि गोलाध्याय: या दोन ग्रंथांमध्ये खगोलशास्त्रातील विविध विषयांवर माहिती दिली आहे, जसे की ग्रहांचे स्थान आणि गती, ग्रहण आणि इतर खगोलीय घटना.
* भास्कराचार्यांनी पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणाचा सिद्धांत मांडला, जो न्यूटनच्या गुरुत्वाकर्षणाच्या सिद्धांतापेक्षा खूप आधीचा आहे.
भास्कराचार्यांचे महत्त्व:
* भास्कराचार्य हे मध्ययुगीन भारतातील सर्वात महान गणितज्ञ आणि खगोलशास्त्रज्ञांपैकी एक मानले जातात.
* त्यांच्या कार्याचा भारतीय गणित आणि खगोलशास्त्राच्या विकासावर मोठा प्रभाव पडला.
* त्यांच्या कार्याचा जगभरातील गणितज्ञांनी आणि खगोलशास्त्रज्ञांनी अभ्यास केला आहे.
Post a Comment