चंद्रशेखर वेंकट रमण...भौतिकशास्त्रज्ञ

 सर चंद्रशेखर वेंकट रमण, अर्थात सी. व्ही. रमण हे एक प्रसिद्ध भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ होते. त्यांनी प्रकाशाच्या प्रकीर्णनावर उत्कृष्ट कार्य केले. त्यांच्या कार्यासाठी त्यांना 1930 मध्ये भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार मिळाला.

जीवन:

 * त्यांचा जन्म 7 नोव्हेंबर 1888 रोजी मद्रास प्रांतातील तिरुचिरापल्ली येथे झाला.

 * त्यांनी मद्रास विद्यापीठातून भौतिकशास्त्रात पदवी प्राप्त केली.

 * त्यांनी 1917 ते 1933 पर्यंत कलकत्ता विद्यापीठात भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक म्हणून काम केले.

 * 1933 मध्ये ते इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स, बंगलोरचे संचालक बनले.

कार्य:

 * त्यांनी प्रकाशाच्या प्रकीर्णनाचा अभ्यास केला आणि "रमण परिणाम" (Raman Effect) चा शोध लावला.

 * रमण परिणाम हा प्रकाशाच्या प्रकीर्णनाचा एक प्रकार आहे, ज्यात प्रकाशाची तरंगलांबी बदलते.

 * या शोधासाठी त्यांना 1930 मध्ये भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार मिळाला.

 * त्यांनी ध्वनिशास्त्र (acoustics) आणि स्फटिक भौतिकशास्त्र (crystal physics) यांसारख्या इतर क्षेत्रांतही महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.

महत्त्व:

 * सी. व्ही. रमण हे भारतातील सर्वात महान शास्त्रज्ञांपैकी एक मानले जातात.

 * त्यांच्या कार्यामुळे प्रकाशाच्या स्वरूपाबद्दलची आपली समज वाढली.

 * रमण परिणाम हा रसायनशास्त्र, भौतिकशास्त्र आणि जीवशास्त्र यांसारख्या अनेक क्षेत्रांत उपयुक्त आहे.

 * त्यांनी भारतातील वैज्ञानिक संशोधनाला प्रोत्साहन दिले.

 * 28 फेब्रुवारी 1928 रोजी त्यांनी रामन प्रभावचा शोध लावला त्या दिवसाच्या स्मरणार्थ भारतात दरवर्षी 28 फेब्रुवारी हा दिवस राष्ट्रीय विज्ञान दिन म्हणून साजरा केला जातो.

पुरस्कार:

 * 1930 - भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार

 * 1954 - भारतरत्न

 * 1957 - लेनिन शांतता पुरस्कार

सी. व्ही रमण यांच्या कार्यामुळे भारतीय विज्ञान जगात ओळखले गेले.