महाराष्ट्रात अनेक सुंदर आणि समृद्ध अभयारण्ये आहेत, जी वन्यजीव आणि निसर्गाच्या संरक्षणासाठी महत्त्वाची आहेत. महाराष्ट्रातील काही प्रमुख अभयारण्यांची यादी खालीलप्रमाणे आहे:
* मेळघाट व्याघ्र प्रकल्प:
* हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे व्याघ्र प्रकल्प आहे.
* अमरावती जिल्ह्यात स्थित आहे.
* वाघ, बिबट्या, अस्वल आणि विविध प्रकारच्या वन्यजीवांसाठी प्रसिद्ध.
* ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प:
* चंद्रपूर जिल्ह्यात स्थित आहे.
* वाघांची घनता जास्त असल्यामुळे प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारचे पक्षी आणि सरपटणारे प्राणी देखील आढळतात.
* भीमाशंकर वन्यजीव अभयारण्य:
* पुणे आणि रायगड जिल्ह्यांच्या सीमेवर वसलेले आहे.
* शेकरू (भारतीय महाकाय खार) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* फणसाड वन्यजीव अभयारण्य:
* रायगड जिल्ह्यात स्थित आहे.
* विविध प्रकारच्या सापांसाठी प्रसिद्ध.
* बिबट्या, रानडुक्कर आणि इतर वन्यजीव देखील आढळतात.
* कर्नाळा पक्षी अभयारण्य:
* रायगड जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारच्या स्थलांतरित आणि स्थानिक पक्ष्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* पक्षी निरीक्षकांसाठी हे एक उत्तम ठिकाण आहे.
* नागझिरा वन्यजीव अभयारण्य:
* गोंदिया आणि भंडारा जिल्ह्यांत स्थित आहे.
* वाघ, बिबट्या, अस्वल आणि रानकुत्र्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* राधानगरी वन्यजीव अभयारण्य:
* कोल्हापूर जिल्ह्यात आहे.
* गवा (भारतीय बायसन) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* येडशी रामलिंग वन्यजीव अभयारण्य:
* उस्मानाबाद जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारच्या वन्यजीवांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* ऐतिहासिक रामलिंग मंदिरामुळे देखील प्रसिद्ध आहे.
* लोणार वन्यजीव अभयारण्य:
* बुलढाणा जिल्ह्यात आहे.
* लोणार सरोवर, उल्कापातामुळे तयार झाले आहे.
* विविध प्रकारच्या पक्ष्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* नरनाळा वन्यजीव अभयारण्य:
* अकोला जिल्ह्यात आहे.
* नरनाळा किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि पक्षी आढळतात.
* टिपेश्वर वन्यजीव अभयारण्य:
* यवतमाळ जिल्ह्यात आहे.
* वाघ, बिबट्या, अस्वल आणि रानकुत्र्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* मालवण सागरी अभयारण्य:
* सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात आहे.
* सागरी जीवनासाठी प्रसिद्ध आहे.
* स्नॉर्कलिंग आणि स्कूबा डायव्हिंगसाठी उत्तम ठिकाण आहे.
* कोयना वन्यजीव अभयारण्य:
* सातारा जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे.
* देऊळगाव-रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य:
* अहमदनगर जिल्ह्यात आहे.
* काळवीट (भारतीय मृग) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची गवताळ प्रदेशातील पक्षी देखील आढळतात.
महाराष्ट्रात अनेक सुंदर आणि समृद्ध अभयारण्ये आहेत, जी वन्यजीव आणि निसर्गाच्या संरक्षणासाठी महत्त्वाची आहेत. महाराष्ट्रातील काही प्रमुख अभयारण्यांची यादी खालीलप्रमाणे आहे:
* नागझिरा वन्यजीव अभयारण्य:
* गोंदिया आणि भंडारा जिल्ह्यांत स्थित आहे.
* वाघ, बिबट्या, अस्वल आणि रानकुत्र्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* कर्नाळा पक्षी अभयारण्य:
* रायगड जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारच्या स्थलांतरित आणि स्थानिक पक्ष्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* पक्षी निरीक्षकांसाठी हे एक उत्तम ठिकाण आहे.
* लोणार वन्यजीव अभयारण्य:
* बुलढाणा जिल्ह्यात आहे.
* लोणार सरोवर, उल्कापातामुळे तयार झाले आहे.
* विविध प्रकारच्या पक्ष्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* नरनाळा वन्यजीव अभयारण्य:
* अकोला जिल्ह्यात आहे.
* नरनाळा किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि पक्षी आढळतात.
* टिपेश्वर वन्यजीव अभयारण्य:
* यवतमाळ जिल्ह्यात आहे.
* वाघ, बिबट्या, अस्वल आणि रानकुत्र्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची वनस्पती आणि पक्षी आढळतात.
* मालवण सागरी अभयारण्य:
* सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात आहे.
* सागरी जीवनासाठी प्रसिद्ध आहे.
* स्नॉर्कलिंग आणि स्कूबा डायव्हिंगसाठी उत्तम ठिकाण आहे.
* कोयना वन्यजीव अभयारण्य:
* सातारा जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे.
* देऊळगाव-रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य:
* अहमदनगर जिल्ह्यात आहे.
* काळवीट (भारतीय मृग) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* विविध प्रकारची गवताळ प्रदेशातील पक्षी देखील आढळतात.
* कळसूबाई-हरिश्चंद्रगड अभयारण्य:
* अहमदनगर जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्य:
* नाशिक जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे स्थलांतरित पक्षी आढळतात.
* फणसाड वन्यजीव अभयारण्य:
* रायगड जिल्ह्यात स्थित आहे.
* विविध प्रकारच्या सापांसाठी प्रसिद्ध.
* बिबट्या, रानडुक्कर आणि इतर वन्यजीव देखील आढळतात.
* येडशी रामलिंग वन्यजीव अभयारण्य:
* उस्मानाबाद जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारच्या वन्यजीवांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* ऐतिहासिक रामलिंग मंदिरामुळे देखील प्रसिद्ध आहे.
* अंबाबरवा अभयारण्य:
* बुलढाणा जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* अनेर डॅम अभयारण्य:
* धुळे जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे पक्षी आणि जलचर प्राणी आढळतात.
* भामरागड अभयारण्य:
* गडचिरोली जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* बोर अभयारण्य:
* वर्धा आणि नागपूर जिल्ह्यांत आहे.
* वाघ, बिबट्या आणि इतर वन्यजीवांसाठी प्रसिद्ध आहे.
* चपराळा अभयारण्य:
* गडचिरोली जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* ज्ञानगंगा अभयारण्य:
* बुलढाणा जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* गौताळा औत्रमघाट अभयारण्य:
* छत्रपती संभाजीनगर आणि जळगाव जिल्ह्यांत आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* जायकवाडी पक्षी अभयारण्य:
* छत्रपती संभाजीनगर आणि अहमदनगर जिल्ह्यांत आहे.
* विविध प्रकारचे स्थलांतरित पक्षी आढळतात.
* कारंजा-सोहळ काळवीट अभयारण्य:
* वाशिम जिल्ह्यात आहे.
* काळवीट (भारतीय मृग) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* काटेपूर्णा अभयारण्य:
* अकोला जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* मयुरेश्वर सुपे अभयारण्य:
* पुणे जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे पक्षी आणि वन्यजीव आढळतात.
* नायगाव मयूर अभयारण्य:
* बीड जिल्ह्यात आहे.
* मोर (भारतीय राष्ट्रीय पक्षी) या प्राण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.
* पैनगंगा अभयारण्य:
* यवतमाळ आणि नांदेड जिल्ह्यांत आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* सागरेश्वर अभयारण्य:
* सांगली जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* तानसा अभयारण्य:
* ठाणे जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* तुंगारेश्वर अभयारण्य:
* पालघर जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* वान अभयारण्य:
* अमरावती जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
* पाल-यावल अभयारण्य:
* जळगाव जिल्ह्यात आहे.
* विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
