भारतीय अंतरिक्ष संशोधन संस्था ISRO

 इस्रो (ISRO) म्हणजे भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था. ही भारत सरकारची अंतराळ संस्था आहे.

स्थापना आणि मुख्यालय:

 * इस्रोची स्थापना 15 ऑगस्ट 1969 रोजी झाली.

 * या संस्थेचे मुख्यालय बंगळूरु येथे आहे.

उद्दिष्ट्ये:

 * अंतराळ विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा विकास करणे.

 * राष्ट्रीय विकासासाठी अंतराळ तंत्रज्ञानाचा वापर करणे.

 * अंतराळ संशोधनात आंतरराष्ट्रीय सहकार्याला प्रोत्साहन देणे.

महत्त्वाचे मिशन:

 * चंद्रयान-1: चंद्रावर भारताचे पहिले मिशन.

 * मंगलयान: मंगळावर भारताचे पहिले मिशन.

 * चंद्रयान-2: चंद्रावर भारताचे दुसरे मिशन.

 * चंद्रयान-3: चंद्रावर भारताचे तिसरे मिशन.

 * आदित्य एल 1: सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी भारताचे पहिले मिशन.

 * गगनयान: भारताचे पहिले मानवी अंतराळ मिशन.

इस्रोची कामगिरी:

 * इस्रोने अनेक यशस्वी उपग्रह प्रक्षेपण केले आहेत.

 * इस्रोने रिमोट सेन्सिंग, दळणवळण आणि हवामान अंदाजासाठी उपग्रह विकसित केले आहेत.

 * इस्रोने अंतराळ संशोधनात अनेक महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहेत.

 * इस्रो जगातील आघाडीच्या अंतराळ संस्थांपैकी एक आहे.

इस्रोचे महत्त्व:

 * इस्रो भारतासाठी एक धोरणात्मक संपत्ती आहे.

 * इस्रो भारताच्या आर्थिक आणि सामाजिक विकासात योगदान देते.

 * इस्रो भारताला अंतराळात एक शक्तिशाली राष्ट्र बनवते.

इस्रोने भारताला अंतराळ संशोधनाच्या क्षेत्रात जागतिक स्तरावर ओळख मिळवून दिली आहे. 

इस्रोबद्दल (ISRO) अधिक माहिती खालीलप्रमाणे:

इतिहास:

 * इस्रोची स्थापना 15 ऑगस्ट 1969 रोजी झाली, परंतु त्याची मूळ संस्था 'भारतीय राष्ट्रीय अंतराळ संशोधन समिती' (INCOSPAR) 1962 मध्येच डॉ. विक्रम साराभाई यांनी स्थापन केली होती.

 * डॉ. विक्रम साराभाई यांना भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाचे जनक मानले जाते.

 * सुरुवातीच्या काळात, इस्रोने रशिया आणि फ्रान्स यांच्या मदतीने उपग्रह प्रक्षेपण केले.

 * 1980 मध्ये, इस्रोने 'SLV-3' या स्वदेशी बनावटीच्या रॉकेटच्या मदतीने 'रोहिणी' उपग्रह यशस्वीरित्या प्रक्षेपित केला.

 * त्यानंतर, इस्रोने 'PSLV' आणि 'GSLV' सारखी शक्तिशाली प्रक्षेपण वाहने विकसित केली.

महत्त्वाचे उपक्रम:

 * उपग्रह प्रक्षेपण: इस्रोने विविध प्रकारचे उपग्रह प्रक्षेपित केले आहेत, ज्यात दळणवळण, हवामान अंदाज, रिमोट सेन्सिंग आणि वैज्ञानिक संशोधनासाठी उपग्रहांचा समावेश आहे.

 * चांद्रयान आणि मंगळयान: इस्रोने चंद्रावर 'चांद्रयान-1', 'चांद्रयान-2' आणि 'चांद्रयान-3' मोहिम यशस्वीरित्या पाठवल्या आहेत. तसेच, मंगळावर 'मंगलयान' मोहिम पाठवली आहे.

 * गगनयान: इस्रो भारताचे पहिले मानवी अंतराळ मिशन 'गगनयान' लवकरच प्रक्षेपित करणार आहे.

 * आदित्य एल 1: इस्रोने सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी पहिले भारतीय अंतराळ आधारित वेधशाळा आदित्य एल 1 यशस्वीरित्या प्रक्षेपित केले आहे.

इस्रोचे योगदान:

 * इस्रोने भारताला अंतराळ तंत्रज्ञानात स्वयंपूर्ण बनवले आहे.

 * इस्रोने भारताच्या आर्थिक आणि सामाजिक विकासात महत्त्वाचे योगदान दिले आहे.

 * इस्रोने जगातील आघाडीच्या अंतराळ संस्थांमध्ये आपले स्थान निर्माण केले आहे.

इस्रोची भविष्यातील योजना:

 * इस्रो 'भारतीय अंतराळ स्थानक' (Indian Space Station) स्थापन करण्याची योजना आखत आहे.

 * इस्रो चंद्रावर आणि मंगळावर मानवी मोहिमा पाठवण्याची योजना आखत आहे.

 * इस्रो अंतराळ पर्यटनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी काम करत आहे.

इस्रो हे भारतासाठी एक गौरवशाली संस्था आहे, आणि भविष्यातही इस्रो अंतराळ संशोधनात महत्त्वपूर्ण योगदान देत राहील.

WHO जागतिक आरोग्य संघटना

 जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) ही संयुक्त राष्ट्रांच्या अंतर्गत आंतरराष्ट्रीय सार्वजनिक आरोग्यासाठी जबाबदार असलेली एक विशेष संस्था आहे.

स्थापना आणि मुख्यालय:

 * या संघटनेची स्थापना 7 एप्रिल 1948 रोजी झाली.

 * जागतिक आरोग्य संघटनेचे मुख्यालय जिनिव्हा, स्वित्झर्लंड येथे आहे.

उद्देश:

 * जागतिक आरोग्य संघटनेचे मुख्य उद्दिष्ट जगातील सर्व लोकांना शक्य तितके उच्च पातळीचे आरोग्य मिळवून देणे हे आहे.

 * आरोग्य म्हणजे केवळ 'रोगांचा अभाव' असे नसून, त्यात जनतेच्या मानसिक व सामाजिक आरोग्याचा अंतर्भाव होतो.

कार्य:

 * जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) जगभरातील सार्वजनिक आरोग्याशी संबंधित विविध कार्ये करते. त्यातील काही महत्त्वाची कार्ये खालीलप्रमाणे:

   * आरोग्यविषयक धोरणे आणि मानके विकसित करणे.

   * आरोग्यविषयक संशोधन करणे आणि माहिती प्रसारित करणे.

   * सदस्य देशांना आरोग्यविषयक मदत पुरवणे.

   * जागतिक आरोग्य संघटनेच्या घटनेवर संयुक्त राष्ट्रांच्या सर्व 51 देशांनी आणि इतर 10 देशांनी 22 जुलै 1946 रोजी स्वाक्षरी केली. अशाप्रकारे ही संयुक्त राष्ट्रांची पहिली विशेष संस्था बनली.

   * जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) जगभरातील आरोग्य समस्यांवर लक्ष ठेवते आणि साथीच्या रोगांना (साथीचे रोग) प्रतिसाद देते.

   * जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) लोकांना निरोगी जीवनशैली जगण्यासाठी प्रोत्साहित करते.

जागतिक आरोग्य दिन:

 * जागतिक आरोग्य संघटनेच्या स्थापनेची तारीख, 7 एप्रिल हा जागतिक आरोग्य दिन म्हणून साजरा केला जातो.

जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) ही जगातील लोकांच्या आरोग्यासाठी एक महत्त्वाची संस्था आहे.

सार्क (SAARC) म्हणजे दक्षिण आशियाई प्रादेशिक सहकार्य संघटना

 सार्क (SAARC) म्हणजे दक्षिण आशियाई प्रादेशिक सहकार्य संघटना. ही दक्षिण आशियातील आठ देशांची एक आर्थिक आणि राजकीय संघटना आहे.

सार्कची स्थापना:

 * 8 डिसेंबर 1985 रोजी ढाका (बांगलादेश) येथे झाली.

 * या संघटनेची स्थापना दक्षिण आशियातील सात देशांच्या राष्ट्रप्रमुखांच्या परिषदेत झाली.

 * हे सात देश म्हणजे भारत, पाकिस्तान, श्रीलंका, नेपाळ, बांगलादेश, भूतान आणि मालदीव.

 * एप्रिल 2007 मध्ये अफगाणिस्तान याचा आठवा सदस्य बनला.

सार्कचे सदस्य देश:

 * अफगाणिस्तान

 * बांगलादेश

 * भूतान

 * भारत

 * मालदीव

 * नेपाळ

 * पाकिस्तान

 * श्रीलंका

सार्कचे मुख्य उद्दिष्ट्ये:

 * दक्षिण आशियाई लोकांच्या कल्याणाला प्रोत्साहन देणे आणि त्यांच्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारणे.

 * क्षेत्रीय आर्थिक वाढ, सामाजिक प्रगती आणि सांस्कृतिक विकासाला गती देणे.

 * दक्षिण आशियाई देशांमध्ये सामूहिक स्वावलंबनाला प्रोत्साहन देणे आणि मजबूत करणे.

 * आंतरराष्ट्रीय स्तरावर समान हिताच्या बाबींवर सदस्य देशांमध्ये सहकार्य वाढवणे.

 * इतर विकसनशील देशांसोबत सहकार्य करणे.

सार्कचे महत्त्व:

 * दक्षिण आशियाई देशांमध्ये सहकार्य वाढवण्यासाठी एक महत्त्वाचे व्यासपीठ.

 * क्षेत्रीय आर्थिक आणि सामाजिक विकासात योगदान देते.

 * दक्षिण आशियाई देशांना एकत्रित आणून प्रादेशिक समस्यांवर चर्चा करण्यास आणि निराकरण करण्यास मदत करते.

सार्कशी संबंधित अतिरिक्त माहिती:

 * सार्कचे मुख्यालय नेपाळमधील काठमांडू येथे आहे.

 * सार्कचे पहिले शिखर संमेलन 1985 मध्ये ढाका येथे झाले.

 * सार्क सनदेच्या कलम-३ नुसार दरवर्षी एक शिखर परिषद आयोजित केली जाते.

 * या परिषदेत सदस्य देशांचे प्रमुख सहभागी होतात.

 * 2016 पर्यंत सार्कच्या 19 शिखर परिषदा पूर्ण झाल्या होत्या.

भारतीय संविधान महत्त्वाची कलमे

 भारतीय संविधान हा भारताचा सर्वोच्च कायदा आहे. हा एक जिवंत दस्तऐवज आहे जो देशाच्या बदलत्या गरजांनुसार विकसित झाला आहे.

इतिहास

भारतीय संविधान २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी संविधान सभेने स्वीकारले आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी लागू झाले. संविधान सभेत भारताच्या सर्व प्रदेशातील आणि समुदायातील प्रतिनिधी होते. संविधान सभेने संविधानाचा मसुदा तयार करण्यासाठी सुमारे तीन वर्षे घेतली.

प्रमुख वैशिष्ट्ये

भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात मोठ्या लिखित संविधानांपैकी एक आहे. त्यात ४४८ लेख, २५ भाग आणि १२ अनुसूची आहेत. भारतीय संविधानाची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

 * सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, लोकशाही, प्रजासत्ताक: भारतीय संविधान भारताला एक सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, लोकशाही, प्रजासत्ताक घोषित करते.

 * मूलभूत अधिकार: भारतीय संविधान नागरिकांना सहा मूलभूत अधिकार प्रदान करते: समानतेचा अधिकार, स्वातंत्र्याचा अधिकार, शोषणाविरुद्धचा अधिकार, धर्माच्या स्वातंत्र्याचा अधिकार, सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक अधिकार आणि घटनात्मक उपायांचा अधिकार.

 * मूलभूत कर्तव्ये: भारतीय संविधान नागरिकांना ११ मूलभूत कर्तव्ये देखील प्रदान करते.

 * राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे: भारतीय संविधान राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे देखील स्थापित करते, जी सरकारसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत.

 * संसदीय प्रणाली: भारतात संसदीय प्रणालीचे सरकार आहे, ज्यात राष्ट्रपती राज्याचे प्रमुख असतात आणि पंतप्रधान सरकारचे प्रमुख असतात.

 * न्यायिक पुनरावलोकन: भारतीय संविधान सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालयांना न्यायिक पुनरावलोकनाची शक्ती प्रदान करते, याचा अर्थ ते कायदे आणि सरकारी कृतींच्या घटनात्मकतेचे पुनरावलोकन करू शकतात.

 * संघवाद: भारतात संघीय प्रणालीचे सरकार आहे, ज्यात केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारे दोन्ही आहेत.

 * सुधारणा: भारतीय संविधानात सुधारणा करता येतात, परंतु त्याची मूळ रचना बदलता येत नाही.

महत्त्व

भारतीय संविधान हे भारतातील लोकांसाठी एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. हे देशाच्या शासनाची रूपरेषा प्रदान करते आणि नागरिकांचे अधिकार आणि कर्तव्ये निश्चित करते. भारतीय संविधानाने भारताला एक मजबूत आणि लोकशाही देश बनण्यास मदत केली आहे.

भारतीय संविधानात अनेक महत्त्वाची कलमे आहेत, जी नागरिकांचे हक्क आणि कर्तव्ये तसेच शासनाचे अधिकार आणि जबाबदाऱ्या ठरवतात. त्यापैकी काही महत्त्वाची कलमे खालीलप्रमाणे:

मूलभूत अधिकार:

 * कलम १४: कायद्यासमोर समानता.

 * कलम १९: भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य.

 * कलम २१: जीवित आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याचे संरक्षण.

 * कलम २५: धार्मिक स्वातंत्र्य.

 * कलम ३२: घटनात्मक उपायांचा अधिकार.

राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्त्वे:

 * कलम ३९ (अ): गरिबांना मोफत कायदेशीर मदत.

 * कलम ४०: ग्रामपंचायतींचे संघटन.

 * कलम ४४: नागरिकांसाठी समान नागरी संहिता.

 * कलम ४८ (अ): पर्यावरण संरक्षण आणि सुधारणा आणि वन्यजीव संरक्षण.

 * कलम ५१ (अ): आंतरराष्ट्रीय शांतता आणि सुरक्षा.

इतर महत्त्वाची कलमे:

 * कलम ५१ (अ): मूलभूत कर्तव्ये.

 * कलम ५२: भारताचे राष्ट्रपती.

 * कलम ७४: राष्ट्रपतींना मदत आणि सल्ला देण्यासाठी मंत्रिमंडळ.

 * कलम ७९: संसदेची रचना.

 * कलम ३२४: निवडणुकांचे पर्यवेक्षण, दिशा आणि नियंत्रण निवडणूक आयोगाकडे असेल.

 * कलम ३७०: जम्मू आणि काश्मीरला विशेष दर्जा (आता रद्द).

 * कलम ३६८: संविधानात सुधारणा करण्याची संसदेची शक्ती.

याव्यतिरिक्त, भारतीय संविधानात अनेक इतर महत्त्वाची कलमे आहेत, जी विविध विषयांवर कायदेशीर तरतुदी करतात.

औषधी वनस्पती..

 औषधी वनस्पती हे निसर्गाचे मानवाला दिलेले एक वरदान आहे. या वनस्पतींचा उपयोग अनेक आजारांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो. भारतात प्राचीन काळापासून औषधी वनस्पतींचा वापर केला जात आहे.

औषधी वनस्पतींचे महत्त्व:

 * नैसर्गिक उपचार: औषधी वनस्पती नैसर्गिकरित्या उपलब्ध असल्याने, त्यांचा वापर सुरक्षित मानला जातो.

 * साइड इफेक्ट्स कमी: रासायनिक औषधांच्या तुलनेत औषधी वनस्पतींचे साइड इफेक्ट्स कमी असतात.

 * विविध आजारांवर उपचार: औषधी वनस्पतींचा उपयोग सर्दी, खोकला, ताप, जखम, त्वचेचे आजार, पोटाचे विकार, इत्यादी अनेक आजारांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो.

 * रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे: काही औषधी वनस्पती रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करतात.

काही महत्त्वाच्या औषधी वनस्पती आणि त्यांचे उपयोग:

 * तुळस:

   * तुळस सर्दी, खोकला, ताप, आणि श्वसनाचे आजार यांवर गुणकारी आहे.

   * तुळशीच्या पानांचा रस मधात मिसळून घेतल्यास आराम मिळतो.

 * आले:

   * आले पोटाचे विकार, मळमळ, आणि सांधेदुखीवर उपयुक्त आहे.

   * आल्याचा चहा किंवा आल्याचा रस घेतल्यास आराम मिळतो.

 * हळद:

   * हळद जखम भरण्यासाठी आणि त्वचेच्या आजारांवर गुणकारी आहे.

   * हळदीचे दूध किंवा हळदीचा लेप लावल्यास फायदा होतो.

 * कोरफड:

   * कोरफड त्वचेच्या समस्या, जळजळ, आणि जखमांवर उपयुक्त आहे.

   * कोरफडीचा गर त्वचेवर लावल्यास आराम मिळतो.

 * कडुनिंब:

   * कडुनिंब त्वचेचे रोग, जंतुसंसर्ग आणि केसांच्या समस्यांवर लाभदायक आहे.

   * कडुनिंबाची पाने पाण्यात उकळून त्या पाण्याने स्नान केल्यास त्वचा रोग दूर होतात.

इतर औषधी वनस्पती:

 * अश्वगंधा

 * ब्राह्मी

 * आवळा

 * जेष्ठमध

 * पुदिना

 * ओवा

औषधी वनस्पतींचा वापर करताना घ्यावयाची काळजी:

 * औषधी वनस्पतींचा वापर करण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.

 * योग्य प्रमाणात औषधी वनस्पतींचा वापर करावा.

 * ऍलर्जी असल्यास औषधी वनस्पतींचा वापर टाळावा.

औषधी वनस्पतींचा वापर करून आपण अनेक आजारांवर नैसर्गिकरित्या उपचार करू शकतो.

अश्वगंधा ही एक अत्यंत महत्त्वाची औषधी वनस्पती आहे. आयुर्वेदामध्ये या वनस्पतीला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. अश्वगंधाचे अनेक आरोग्यदायी फायदे आहेत.

अश्वगंधाची माहिती:

 * वैज्ञानिक नाव: विथानिया सोम्निफेरा (Withania somnifera)

 * इतर नावे: आस्कंद, अश्वगंधा, ढोरकामुनी, ढोरगुंज, कामरूपिनी

 * उपयोग: अश्वगंधाचा उपयोग अनेक आजारांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो.

अश्वगंधाचे फायदे:

 * तणाव आणि चिंता कमी करणे: अश्वगंधा तणाव आणि चिंता कमी करण्यासाठी उपयुक्त आहे.

 * रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे: अश्वगंधा रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करते.

 * शरीरातील साखरेची पातळी कमी करणे: अश्वगंधा शरीरातील साखरेची पातळी कमी करून मधुमेहापासून संरक्षण करते.

 * कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करणे: अश्वगंधा शरीरातील कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यास मदत करते.

 * लैंगिक समस्यांवर उपचार: अश्वगंधा पुरुषांमधील लैंगिक समस्यांवर उपचार करण्यासाठी उपयुक्त आहे.

 * स्नायूंची ताकद वाढवणे: अश्वगंधा स्नायूंची ताकद वाढवण्यास मदत करते.

 * निद्रानाश कमी करणे: अश्वगंधा निद्रानाश कमी करण्यास मदत करते.

अश्वगंधाचा वापर:

 * अश्वगंधाची मुळे पावडर स्वरूपात किंवा मूळ स्वरूपात आयुर्वेदिक दुकानांमध्ये मिळतात.

 * अश्वगंधाची पावडर दुधात मिसळून किंवा पाण्यासोबत घेतली जाऊ शकते.

 * अश्वगंधाच्या कॅप्सूल देखील बाजारात उपलब्ध आहेत.

अश्वगंधाचा वापर करताना घ्यावयाची काळजी:

 * अश्वगंधाचा वापर करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.

 * गरोदर महिलांनी आणि स्तनपान करणाऱ्या महिलांनी अश्वगंधाचा वापर टाळावा.

 * अश्वगंधाचा जास्त प्रमाणात वापर केल्यास काही दुष्परिणाम होऊ शकतात.

अश्वगंधा ही एक बहुगुणी औषधी वनस्पती आहे. योग्य प्रमाणात आणि डॉक्टरांच्या सल्ल्याने अश्वगंधाचा वापर केल्यास अनेक आरोग्यदायी फायदे मिळू शकतात.

पुदिना ही एक सुगंधी औषधी वनस्पती आहे, जी जगभरात वापरली जाते. या वनस्पतीचा उपयोग जेवणाची चव वाढवण्यासाठी आणि अनेक आजारांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो. पुदिनामध्ये अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे तो मानवी आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरतो.

पुदिन्याची माहिती:

 * वनस्पतीशास्त्रीय नाव: मेंथा स्पिकाटा (Mentha spicata)

 * कुटुंब: लॅमिएसी (Lamiaceae)

 * भाग वापरले जातात: पाने, तेल

पुदिन्याचे फायदे:

 * पचनक्रिया सुधारते: पुदिना पचनक्रिया सुधारण्यास मदत करतो.

 * मळमळ कमी करते: मळमळ आणि उलट्या कमी करण्यासाठी पुदिना उपयुक्त आहे.

 * डोकेदुखी कमी करते: पुदिना डोकेदुखी आणि मायग्रेन कमी करण्यास मदत करतो.

 * श्वसनाचे आजार बरे करते: पुदिना श्वसनाचे आजार जसे की सर्दी, खोकला आणि दमा यांच्यावर गुणकारी आहे.

 * तोंडाची दुर्गंधी दूर करते: पुदिना तोंडाची दुर्गंधी दूर करण्यास मदत करतो.

 * त्वचेसाठी फायदेशीर: पुदिना त्वचेसाठी फायदेशीर आहे. तो त्वचेवरील जळजळ आणि खाज कमी करतो.

 * तणाव कमी करतो: पुदिना तणाव आणि चिंता कमी करण्यास मदत करतो.

 * रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते: पुदिना रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करतो.

पुदिन्याचा वापर:

 * चटणी: पुदिन्याची चटणी जेवणासोबत खाल्ली जाते.

 * पेये: पुदिन्याचा वापर लिंबू पाणी, चहा आणि कॉकटेलमध्ये केला जातो.

 * तेल: पुदिन्याचे तेल अरोमाथेरपीमध्ये वापरले जाते.

 * औषधे: पुदिन्याचा वापर अनेक औषधांमध्ये केला जातो.

पुदिन्याचा वापर करताना घ्यावयाची काळजी:

 * पुदिन्याचा जास्त प्रमाणात वापर केल्यास ऍसिडिटी होऊ शकते.

 * गर्भवती महिलांनी आणि लहान मुलांनी पुदिन्याचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने करावा.

 * ऍलर्जी असल्यास पुदिन्याचा वापर टाळावा.

पुदिना एक बहुगुणी वनस्पती आहे, ज्याचा वापर आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात अनेक प्रकारे करू शकतो. 

ओवा ही एक औषधी वनस्पती आहे, जी भारतीय स्वयंपाकघरात मसाल्याच्या रूपात वापरली जाते. या वनस्पतीचे अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे ती मानवी आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरते.

ओव्याची माहिती:

 * वनस्पतीशास्त्रीय नाव: ट्रॅकिस्पर्मम कॉप्टिकम (Trachyspermum copticum)

 * कुटुंब: ॲपिएसी (Apiaceae)

 * भाग वापरले जातात: बिया, तेल

ओव्याचे फायदे:

 * पचनक्रिया सुधारते: ओवा पचनक्रिया सुधारण्यास मदत करतो. तो पोटातील वायू, ॲसिडिटी आणि अपचन कमी करतो.

 * श्वसनाचे आजार बरे करते: ओवा श्वसनाचे आजार जसे की सर्दी, खोकला आणि दमा यांच्यावर गुणकारी आहे.

 * सांधेदुखी कमी करते: ओवा सांधेदुखी आणि सूज कमी करण्यास मदत करतो.

 * त्वचेसाठी फायदेशीर: ओवा त्वचेवरील जळजळ आणि खाज कमी करतो.

 * जंतुनाशक: ओवा जंतुनाशक म्हणून काम करतो आणि जखमा लवकर भरण्यास मदत करतो.

 * किडनी स्टोन: ओव्यामुळे किडनी स्टोनची समस्या कमी होते.

 * वजन घटवणे: ओव्याच्या सेवनाने चयापचय वाढते त्यामुळे वजन कमी करण्यास मदत होते.

ओव्याचा वापर:

 * मसाला: ओवा भारतीय जेवणात मसाल्याच्या रूपात वापरला जातो.

 * चहा: ओव्याचा चहा पोटाच्या समस्यांवर गुणकारी आहे.

 * तेल: ओव्याचे तेल सांधेदुखी आणि त्वचेच्या समस्यांवर वापरले जाते.

 * औषधे: ओव्याचा वापर अनेक औषधांमध्ये केला जातो.

ओव्याचा वापर करताना घ्यावयाची काळजी:

 * ओव्याचा जास्त प्रमाणात वापर केल्यास ॲसिडिटी होऊ शकते.

 * गर्भवती महिलांनी आणि लहान मुलांनी ओव्याचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने करावा.

 * ऍलर्जी असल्यास ओव्याचा वापर टाळावा.

ओवा एक बहुगुणी वनस्पती आहे, ज्याचा वापर आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात अनेक प्रकारे करू शकतो.

ज्येष्ठमध (Liquorice) ही एक औषधी वनस्पती आहे, जी अनेक वर्षांपासून आयुर्वेदिक उपचारांमध्ये वापरली जाते. या वनस्पतीमध्ये अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे ती मानवी आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरते.

ज्येष्ठमधाची माहिती:

 * वनस्पतीशास्त्रीय नाव: ग्लायसिरिझा ग्लॅब्रा (Glycyrrhiza glabra)

 * कुटुंब: फॅबेसी (Fabaceae)

 * भाग वापरले जातात: मुळे

ज्येष्ठमधाचे फायदे:

 * घसा खवखवणे आणि खोकला: ज्येष्ठमध घसा खवखवणे आणि खोकला कमी करण्यास मदत करते.

 * पचनक्रिया सुधारते: ज्येष्ठमध पचनक्रिया सुधारण्यास मदत करते आणि ऍसिडिटी कमी करते.

 * त्वचेसाठी फायदेशीर: ज्येष्ठमध त्वचेवरील जळजळ आणि खाज कमी करते.

 * रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते: ज्येष्ठमध रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करते.

 * यकृताचे आरोग्य सुधारते: ज्येष्ठमध यकृताचे आरोग्य सुधारण्यास मदत करते.

 * अल्सर: ज्येष्ठमध अल्सर कमी करण्यास मदत करते.

ज्येष्ठमधाचा वापर:

 * चूर्ण: ज्येष्ठमधाचे चूर्ण मधासोबत किंवा पाण्यासोबत घेतले जाऊ शकते.

 * काढा: ज्येष्ठमधाचा काढा घसा खवखवणे आणि खोकला कमी करण्यास मदत करतो.

 * तेल: ज्येष्ठमधाचे तेल त्वचेच्या समस्यांवर वापरले जाते.

 * कँडी: ज्येष्ठमधाच्या कँडी घसा खवखवणे कमी करण्यास मदत करतात.

ज्येष्ठमधाचा वापर करताना घ्यावयाची काळजी:

 * ज्येष्ठमधाचा जास्त प्रमाणात वापर केल्यास रक्तदाब वाढू शकतो.

 * गर्भवती महिलांनी आणि लहान मुलांनी ज्येष्ठमधाचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने करावा.

 * ऍलर्जी असल्यास ज्येष्ठमधाचा वापर टाळावा.

ज्येष्ठमध एक बहुगुणी वनस्पती आहे, ज्याचा वापर आपण आपल्या दैनंदिन जीवनात अनेक प्रकारे करू शकतो. 

ब्राह्मी एक औषधीय जड़ी बूटी है जिसका उपयोग सदियों से पारंपरिक आयुर्वेदिक चिकित्सा में किया जाता रहा है। यह मुख्य रूप से भारत और एशिया के अन्य हिस्सों में पाई जाती है। ब्राह्मी को इसके संज्ञानात्मक बढ़ाने वाले गुणों के लिए जाना जाता है, और इसका उपयोग स्मृति, एकाग्रता और समग्र मस्तिष्क स्वास्थ्य में सुधार के लिए किया जाता है।

ब्राह्मी के फायदे:

 * संज्ञानात्मक कार्य में सुधार: ब्राह्मी मस्तिष्क के कार्यों को बेहतर बनाने में मदद करती है, जैसे कि स्मृति, एकाग्रता और सीखने की क्षमता।

 * तनाव और चिंता को कम करता है: ब्राह्मी में शांत करने वाले गुण होते हैं जो तनाव और चिंता को कम करने में मदद कर सकते हैं।

 * एंटीऑक्सीडेंट गुण: ब्राह्मी में एंटीऑक्सीडेंट होते हैं जो कोशिकाओं को नुकसान से बचाने में मदद करते हैं।

 * सूजन को कम करता है: ब्राह्मी में सूजन-रोधी गुण होते हैं जो शरीर में सूजन को कम करने में मदद कर सकते हैं।

 * बालों के स्वास्थ्य को बढ़ावा देता है: ब्राह्मी बालों के स्वास्थ्य के लिए फायदेमंद हो सकती है, बालों के झड़ने को कम करने और बालों के विकास को बढ़ावा देने में मदद करती है।

 * नींद में सुधार: ब्राह्मी के सेवन से नींद में सुधार होता है।

ब्राह्मी का उपयोग कैसे करें:

 * ब्राह्मी पाउडर: ब्राह्मी पाउडर को पानी, दूध या शहद के साथ मिलाकर लिया जा सकता है।

 * ब्राह्मी चाय: ब्राह्मी की पत्तियों को पानी में उबालकर चाय बनाई जा सकती है।

 * ब्राह्मी तेल: ब्राह्मी तेल का उपयोग मालिश के लिए किया जा सकता है।

 * ब्राह्मी कैप्सूल: ब्राह्मी कैप्सूल भी बाजार में उपलब्ध हैं।

सावधानियां:

 * गर्भवती और स्तनपान कराने वाली महिलाओं को ब्राह्मी का उपयोग करने से पहले डॉक्टर से सलाह लेनी चाहिए।

 * कुछ लोगों को ब्राह्मी से एलर्जी हो सकती है।

 * ब्राह्मी कुछ दवाओं के साथ परस्पर क्रिया कर सकती है, इसलिए यदि आप कोई दवा ले रहे हैं तो डॉक्टर से सलाह लें।

ब्राह्मी एक सुरक्षित और प्रभावी जड़ी बूटी है जिसका उपयोग कई स्वास्थ्य लाभों के लिए किया जा सकता है।

महाराष्ट्रातील प्रमुख विद्यापीठे

 महाराष्ट्रात अनेक महत्त्वाची विद्यापीठे आहेत. त्यांपैकी काही प्रमुख विद्यापीठांची माहिती खालीलप्रमाणे:

१. मुंबई विद्यापीठ:

 * मुंबई विद्यापीठ हे भारतातील सर्वात जुन्या विद्यापीठांपैकी एक आहे.

 * हे विद्यापीठ १८५७ साली स्थापन झाले.

 * या विद्यापीठात कला, वाणिज्य, विज्ञान, कायदा आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: mu.ac.in

२. पुणे विद्यापीठ (सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ):

 * पुणे विद्यापीठ हे महाराष्ट्रातील एक प्रमुख विद्यापीठ आहे.

 * या विद्यापीठात कला, वाणिज्य, विज्ञान, कायदा आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: unipune.ac.in

३. नागपूर विद्यापीठ (राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठ):

 * नागपूर विद्यापीठ हे विदर्भातील एक प्रमुख विद्यापीठ आहे.

 * या विद्यापीठात कला, वाणिज्य, विज्ञान, कायदा आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: nagpuruniversity.ac.in

४. शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर:

 * शिवाजी विद्यापीठ हे पश्चिम महाराष्ट्रातील एक प्रमुख विद्यापीठ आहे.

 * या विद्यापीठात कला, वाणिज्य, विज्ञान, कायदा आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: unishivaji.ac.in

५. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, औरंगाबाद:

 * डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ हे मराठवाड्यातील एक प्रमुख विद्यापीठ आहे.

 * या विद्यापीठात कला, वाणिज्य, विज्ञान, कायदा आणि वैद्यकीय क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: bamu.ac.in

६. एस.एन.डी.टी. महिला विद्यापीठ, मुंबई:

 * एस.एन.डी.टी. महिला विद्यापीठ हे भारतातील पहिले महिला विद्यापीठ आहे.

 * हे विद्यापीठ १९१६ साली स्थापन झाले.

 * या विद्यापीठात महिलांसाठी कला, वाणिज्य, विज्ञान आणि गृहविज्ञान क्षेत्रातील विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: sndt.ac.in

७. यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्र मुक्त विद्यापीठ, नाशिक:

 * यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्र मुक्त विद्यापीठ हे महाराष्ट्रातील एक मुक्त विद्यापीठ आहे.

 * हे विद्यापीठ १९८९ साली स्थापन झाले.

 * या विद्यापीठात दूरशिक्षण पद्धतीने विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

 * संकेतस्थळ: ycmou.ac.in

याव्यतिरिक्त, महाराष्ट्रात अनेक अभिमत विद्यापीठे, वैद्यकीय विद्यापीठे आणि कृषी विद्यापीठे आहेत.

महाराष्ट्रातील कृषी विद्यापीठे

 महाराष्ट्रात एकूण ४ कृषी विद्यापीठे आहेत. त्यांची माहिती खालीलप्रमाणे:

१. महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी:

 * स्थापना: १९६८

 * ठिकाण: राहुरी, जि. अहमदनगर

 * कार्यक्षेत्र: पश्चिम महाराष्ट्र

 * विशेषता: हे विद्यापीठ कृषी संशोधनासाठी प्रसिद्ध आहे.

 * संकेतस्थळ: http://www.mpkv.ac.in/

२. डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला:

 * स्थापना: १९६९

 * ठिकाण: अकोला, विदर्भ

 * कार्यक्षेत्र: विदर्भ

 * विशेषता: हे विद्यापीठ विदर्भातील कृषी विकासावर लक्ष केंद्रित करते.

 * संकेतस्थळ: https://pdkv.ac.in/

३. वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी:

 * स्थापना: १९७२

 * ठिकाण: परभणी, मराठवाडा

 * कार्यक्षेत्र: मराठवाडा

 * विशेषता: हे विद्यापीठ मराठवाड्यातील कृषी विकासासाठी कार्यरत आहे.

 * संकेतस्थळ: https://vnmk.ac.in/

४. डॉ. बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठ, दापोली:

 * स्थापना: १९७२

 * ठिकाण: दापोली, जि. रत्नागिरी, कोकण

 * कार्यक्षेत्र: कोकण

 * विशेषता: हे विद्यापीठ कोकणातील कृषी आणि फलोत्पादनावर लक्ष केंद्रित करते.

 * संकेतस्थळ: https://dbskkv.org/

या विद्यापीठांमध्ये कृषी क्षेत्राशी संबंधित विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत, जसे की:

 * कृषी पदवी आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रम

 * कृषी अभियांत्रिकी

 * फलोत्पादन

 * पशुसंवर्धन

 * मत्स्यविज्ञान

 * वनशास्त्र

या विद्यापीठांमध्ये कृषी क्षेत्रातील संशोधन आणि विकास कार्याला प्रोत्साहन दिले जाते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञान 

आणि कृषी पद्धतींची माहिती मिळते.

सातारा जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळे..

 सातारा जिल्हा ऐतिहासिक स्थळे, निसर्गरम्य ठिकाणे आणि धार्मिक स्थळांसाठी प्रसिद्ध आहे. या जिल्ह्यात अनेक पर्यटन स्थळे आहेत, जी पर्यटकांना आकर्षित करतात. त्यांपैकी काही प्रमुख स्थळे खालीलप्रमाणे आहेत:

नैसर्गिक ठिकाणे:

 * महाबळेश्वर:

   * हे महाराष्ट्रातील एक प्रसिद्ध थंड हवेचे ठिकाण आहे.

   * येथे अनेक प्रेक्षणीय स्थळे आहेत, जसे की वेण्णा तलाव, केट्स पॉईंट, ऑर्थर सीट पॉईंट, लिंगमळा धबधबा.

 * पाचगणी:

   * हे देखील एक थंड हवेचे ठिकाण आहे, जे आपल्या निसर्गरम्य दृश्यांसाठी ओळखले जाते.

   * येथे टेबल लँड, सिडनी पॉईंट आणि पारसी पॉईंट ही प्रमुख आकर्षणे आहेत.

 * कास पठार:

   * हे युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांपैकी एक आहे.

   * येथे विविध प्रकारची रानफुले आढळतात, जी पावसाळ्यात फुलतात.

 * ठोसेघर धबधबा:

   * हा धबधबा त्याच्या नयनरम्य दृश्यांसाठी प्रसिद्ध आहे.

   * याची उंची जवळपास ५०० मीटर आहे.

ऐतिहासिक स्थळे:

 * अजिंक्यतारा किल्ला:

   * हा किल्ला सातारा शहराच्या मध्यभागी आहे.

   * या किल्ल्याला ऐतिहासिक महत्त्व आहे.

 * प्रतापगड किल्ला:

   * या किल्ल्यावर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी अफझलखानाला मारले होते.

   * या किल्ल्याला विशेष ऐतिहासिक महत्त्व आहे.

 * सज्जनगड:

   * हे समर्थ रामदास स्वामींचे समाधी स्थळ आहे.

   * हे एक धार्मिक स्थळ आहे.

धार्मिक स्थळे:

 * श्री क्षेत्र महाबळेश्वर मंदिर:

   * हे महाबळेश्वरमधील एक प्राचीन शिवमंदिर आहे.

 * चाळकेवाडी पवनचक्की प्रकल्प:

   * येथे खूप मोठ्या प्रमाणात पवनचक्की आहेत, हे ठिकाण पर्यटकांचे आकर्षण ठरत आहे.

 * मायणी पक्षी अभयारण्य:

   * येथे विविध प्रकारचे पक्षी पाहायला मिळतात.

इतर पर्यटन स्थळे:

 * कोयना धरण:

   * हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठ्या धरणांपैकी एक आहे.

   * येथे पर्यटकांना नौकाविहाराचा आनंद घेता येतो.

 * शिवसागर जलाशय:

   * हे कोयना धरणाच्या जलाशयाला दिलेले नाव आहे.

 * बामणोली:

   * हे ठिकाण शिवसागर जलाशयाच्या काठावर वसलेले आहे.

 * कण्हेर धरण:

   * कण्हेर धरण हे सातारा शहरापासून जवळच आहे.

सातारा जिल्हा पर्यटकांसाठी एक उत्तम ठिकाण आहे. येथे निसर्ग, इतिहास

 आणि धर्म यांचा सुंदर संगम पाहायला मिळतो.

धरणाची माहिती महाराष्ट्र..

 महाराष्ट्रातील धरणे मानवी वापरासाठी पाणी पुरवण्यासाठी, कोरडवाहू शेतजमीनीला सिंचनासाठी किंवा औद्योगिक प्रक्रियांमध्ये वापरण्यासाठी बांधली जातात. प्रादेशिक आधारावर जलस्रोतांचे जतन करण्यासाठी बनवलेल्या बहुउद्देशीय योजनेत धरण ही मध्यवर्ती रचना असते.

महाराष्ट्रातील काही प्रमुख धरणांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे.

जायकवाडी धरण:

 * जायकवाडी धरण हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे धरण आहे.

 * हे धरण गोदावरी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण औरंगाबाद जिल्ह्यात आहे.

कोयना धरण:

 * कोयना धरण महाराष्ट्रातील मोठ्या धरणांपैकी एक आहे.

 * हे धरण कोयना नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण सातारा जिल्ह्यात आहे.

उजनी धरण:

 * उजनी धरण भीमा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण सोलापूर जिल्ह्यात आहे.

भंडारदरा धरण:

 * भंडारदरा धरण प्रवरा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण अहमदनगर जिल्ह्यात आहे.

गंगापूर धरण:

 * गंगापूर धरण महाराष्ट्रातील पहिले मातीचे धरण आहे.

 * हे धरण गोदावरी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण नाशिक जिल्ह्यात आहे.

मुळशी धरण:

 * मुळशी धरण मुळा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

राधानगरी धरण:

 * राधानगरी धरण भोगावती नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण कोल्हापूर जिल्ह्यात आहे.

दारणा धरण:

 * दारणा धरण दारणा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण नाशिक जिल्ह्यात आहे.

पानशेत धरण:

 * पानशेत धरण अंबी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

वरसगाव धरण:

 * वरसगाव धरण मोसे नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

भातघर धरण:

 * भातघर धरण वेळवंडी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

खडकवासला धरण:

 * खडकवासला धरण मुठा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

पिंपळगाव जोगे धरण:

 * पिंपळगाव जोगे धरण पुष्पावती नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

माणिकडोह धरण:

 * माणिकडोह धरण कुकडी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

येडगाव धरण:

 * येडगाव धरण कुकडी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

डिंभे धरण:

 * डिंभे धरण घोड नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

वडज धरण:

 * वडज धरण मीना नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

चासकमान धरण:

 * चासकमान धरण भीमा नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

कळमोडी धरण:

 * कळमोडी धरण इंद्रायणी नदीवर बांधलेले आहे.

 * हे धरण पुणे जिल्ह्यात आहे.

महाराष्ट्रात अनेक महत्त्वाची धरणे आहेत, जी पिण्याच्या पाण्याचा आणि सिंचनाचा महत्त्वाचा स्रोत आहेत. या धरणांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:

धरणांचे महत्त्व:

 * पाणीपुरवठा: धरणे पिण्याच्या पाण्याचा आणि सिंचनाचा महत्त्वाचा स्रोत आहेत.

 * वीजनिर्मिती: अनेक धरणांवर जलविद्युत प्रकल्प उभारण्यात आले आहेत, ज्यामुळे वीजनिर्मिती होते.

 * पूर नियंत्रण: धरणे पुराचे पाणी अडवून पूरनियंत्रण करतात.

 * पर्यटन: अनेक धरणे पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे ठिकाण आहेत.

महाराष्ट्रातील काही महत्त्वाची धरणे:

 * कोयना धरण:

   * हे धरण सातारा जिल्ह्यात कोयना नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण महाराष्ट्रातील सर्वात मोठ्या धरणांपैकी एक आहे.

   * हे धरण जलविद्युत निर्मितीसाठी प्रसिद्ध आहे.

 * जायकवाडी धरण:

   * हे धरण औरंगाबाद जिल्ह्यात गोदावरी नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण मराठवाड्यातील सर्वात मोठे धरण आहे.

   * हे धरण सिंचनासाठी महत्त्वाचे आहे.

 * उजनी धरण:

   * हे धरण सोलापूर जिल्ह्यात भीमा नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण सोलापूर जिल्ह्यातील सिंचनासाठी महत्त्वाचे आहे.

 * भंडारदरा धरण:

   * हे धरण अहमदनगर जिल्ह्यात प्रवरा नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे ठिकाण आहे.

 * मुळशी धरण:

   * हे धरण पुणे जिल्ह्यात मुळा नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण पुणे शहराला पाणीपुरवठा करते.

 * खडकवासला धरण:

   * हे धरण पुणे जिल्ह्यात मुठा नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण पुणे शहराला पाणीपुरवठा करते.

 * पानशेत धरण:

   * हे धरण पुणे जिल्ह्यात अंबी नदीवर बांधलेले आहे.

   * हे धरण पुणे शहराला पाणीपुरवठा करते.

महाराष्ट्रातील धरणांची यादी:

 * कोयना धरण

 * जायकवाडी धरण

 * उजनी धरण

 * भंडारदरा धरण

 * मुळशी धरण

 * खडकवासला धरण

 * पानशेत धरण

 * वरसगाव धरण

 * भातघर धरण

 * गंगापूर धरण

 * राधानगरी धरण

 * दारणा धरण

महाराष्ट्रातील धरणे राज्याच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

Important Abbreviations for education

  *Important Abbreviations*

*Needful for every Teachers*

*राष्ट्रीय शिक्षण धोरणानुसार...*

 

*NEP* - National Education Policy 

*NCF* - National Curriculum Framework 

*SCF* - State Curriculum Framework 

*FS* - Foundational Stage

*SE* - School Education 

*CBA* - Competency Based Assessment 

*CG* - Curriculum Goals

*EG* - Educational Goals 

*C* - Competency 

*LO's* - Learning Outcomes 

*NPSSE* -National Programme On School Standards and Evaluation 

*CCE* - Continuous Comprehensive Evaluation 

*SMART* - Specific Measurable Achievable Rational Timebound 

*LOT*- Lower Order Thinking 

*HOT* - Higher Order Thinking 

*TPQ* - Thought Provoking Question 

*ECCE* - Early Childhood Caring And Education 

*L1* - Language one

*R*- Reading/Writing 

*SARTHAQ* - Students And Teachers Holistic Advancement Through Quality 

*NCERT* -National Council of Educational Research and Training 

*HPC* - Holistic Progress Card 

*NAS*- National Achievement Survey 

*SAS*- State Achievement Survey 

*NAC* - National Accreditation Council 

*PARAKH* - Performance Assessment, Review and Analysis of Knowledge For Holistic Development 

*SQAAF* - School Quality Assessment and Assurance Framework 

*SSSA* - State School Standards Authority 

*SEDG* - Socio Economic Disadvantage Group 

*RTE* - Right to Education 

*AI*- Artificial Intelligence 

*CPD* - Continuous Professional Development 

*FLN* - Foundational Literacy and Numeracy

*PTR* - Pupil Teacher Ratio

*NDEAR* - National Digital Education Architecture

*TLM* - Learning Teaching Material 

*ITEP* - Integrated Teacher Education Programme 

*CBE* - Competency Based Education

*AEP* - Additional Enrichment Period

*ECCE* - Early Childhood Care And Education