सापशिडी (Saapshidi)

 सापशिडी (Saapshidi)

सापशिडी हा एक पारंपरिक भारतीय बोर्ड गेम आहे जो लहान मुलांपासून मोठ्यांपर्यंत सर्वांना आवडतो. हा खेळ नशीब आणि थोड्याफार धोरणावर आधारित आहे. या खेळात एक बोर्ड असतो ज्यावर १ ते १०० पर्यंत आकडे लिहिलेले असतात आणि काही ठिकाणी सापांची आणि शिड्यांची चित्रे काढलेली असतात.

खेळण्याची पद्धत:

1. साहित्य: या खेळण्यासाठी एक बोर्ड, फासे (dice) आणि प्रत्येक खेळाडूसाठी एक मोहरा (token) आवश्यक असतो.
2. खेळाडू: हा खेळ साधारणपणे २ ते ४ खेळाडू खेळू शकतात.
3. सुरुवात: सर्व खेळाडू आपले मोहरे '१' या क्रमांकाच्या घरापासून सुरू करतात.
4. फासे टाकणे: प्रत्येक खेळाडू बारी-बारीने फासा टाकतो. फास्यावर जेवढे आकडे येतात, तेवढे घरे आपला मोहरा पुढे सरकवायचा असतो.
5. शिडी (Ladder): जर एखाद्या खेळाडूचा मोहरा शिडीच्या खालच्या पायरीवर आला, तर तो शिडीच्या साहाय्याने थेट वरच्या पायरीवरील घरात पोहोचतो. शिडी प्रगती आणि नशिबाचे प्रतीक आहे.
6. साप (Snake): जर एखाद्या खेळाडूचा मोहरा सापाच्या तोंडाजवळ आला, तर तो घसरून सापाच्या शेपटीजवळच्या घरात खाली येतो. साप अडचणी आणि वाईट नशिबाचे प्रतीक आहे.
7. पहिला 'सहा': काही नियमांनुसार, खेळाडूला खेळायला सुरुवात करण्यासाठी पहिल्यांदा फास्यावर '६' येणे आवश्यक असते. '६' आल्यावरच त्याचा मोहरा पहिल्या घरातून पुढे सरकतो आणि त्याला पुन्हा फासा टाकण्याची संधी मिळते.
8. विजय: जो खेळाडू आपला मोहरा सर्वात आधी १०० व्या क्रमांकाच्या घरात पोहोचवतो, तो या खेळात विजयी होतो.

नियमांमध्ये बदल:

सापशिडी खेळण्याच्या नियमांमध्ये थोडाफार फरक आढळू शकतो, पण मूलभूत नियम साधारणपणे सारखेच असतात. काही ठिकाणी पहिल्या '६' ची अट नसते, तर काही ठिकाणी १०० व्या घरात अचूक आकडा आल्यावरच विजय मिळतो.

सापशिडीचे महत्त्व:

सापशिडी हा खेळ मनोरंजनासोबतच मुलांना अंकज्ञान आणि नशिबाच्या संकल्पनेची ओळख करून देतो. चढ-उतार हे जीवनाचा भाग आहेत, हे या खेळातून नकळतपणे शिकायला मिळते. हा खेळ कुटुंबासोबत आणि मित्रांसोबत खेळण्यासाठी एक उत्तम आणि सोपा पर्याय आहे. आजही हा खेळ अनेक घरांमध्ये आवडीने खेळला जातो.